ارزیابی میزان اعاده‌کنندگی باروری و هتروزیس برخی از ژنوتیپ‌های برنج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه کشاورزی

2 استادیار گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

3 استاد

4 دانشگاه علوم کشاورزی ساری

چکیده

بکارگیری برنج هیبرید با افزایش در عملکرد، میتواند گامی موثر در امنیت غذایی باشد، در این تحقیق، 26 لاین اعاده‌کننده باروری برنج بعنوان والد پدری، به همراه لاین نرعقیم نداA به عنوان والد مادری و 26 هیبرید حاصله و رقم پرمحصول شیرودی به عنوان رقم شاهد منطقه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در سال 1397 تلاقی‌های ممکن بین نداA و لاین‌های اعاده‌کننده باروری انجام گرفت. سپس در سال 1398، لاین‌های اعاده‌کننده باروری و هیبریدها به همراه رقم شاهد منطقه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. صفاتی از قبیل تعداد دانه بارور در خوشه، درصد عقیمی دانه گرده، درصد باروری خوشه، طول دانه، عرض دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر تمامی صفات اختلاف معنی داری دارند، همچنین براساس مقایسه میانگین انجام شده تلاقی /IR 65912-90-1-6-3-2-3R NedaA بالاترین عملکرد (83/870 گرم بر متر مربع) را بین تمامی هیبریدها، لاین‌های اعاده‌کننده باروری و ارقام شیرودی (02/611 گرم بر متر مربع) و ندا (54/610 گرم بر متر مربع) داشت که ناشی از تعداد پنجه و تعداد دانه در خوشه بالا بوده است. هتروزیس استاندارد این هیبرید 52/42 درصد، هتروزیس نسبت به والد برتر 45/35 درصد و هتروزیس نسبی 95/38 درصد بوده است. همچنین هیبریدهای NedaA/IR68078-15-2-1-2-2R، NedaA/IR65912-90-1-6-3-2-3R، NedaA/IR36، NedaA/MILYANG54، NedaA/IR56 به ترتیب با 40/16، 52/42، 77/3، 71/18 و 49/8 درصد دارای هتروزیس استاندارد مثبت و معنی‌داری برای افزایش عملکرد بودند. با توجه به هتروزیس استاندارد بالای این هیبریدها، می‌توان از این تلاقی‌ها، بعنوان هیبرید برتر استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها


Bagheri, N. A., and Babaeian Jelodar, N. A. 2010. Heterosis and combining ability analysis for yield and related yield traits in hybrid rice. International Journal of Biology, 2(2): 222 – 231.
Baloch Zehi, A., Kiani, G., and Bagheri, N. 2016. Identification of suitable parents for production of hybrid rice varieties through evaluation of combining ability and heterosis. Agronomy Journal (Pajouhesh & Sazandegi), 108: 140-148. (In Persian with English Summary)
Darvish Kajouri, F. 2009. Introduction to Multivariate applied statistical methods. Islamic Azad University, Research Sciences Branch, first edition, Shumiz, 330 pages. (In Persian with English Summary)
Eidi Kohnaki, M., Kiani, G., and Nematzadeh, G. 2015. Morphological and molecular selection of fertility restorer gene(s) in segragating populations of rice. Journal of Plant Productions, 38: (2). 89-98.
Fischer, D., and Edmeades, G. 2014. Crop yields and global food security; will yield increase continue to feedthe world? Australian Centre for International Agricultural Research, Canberra, Australia.
Juliano, B.O., and Villareal, C.P. 1993. Grain quality evaluation of world rices. International Rice Research Institute, 218 pp.
Kiani, G. 2017. Identification of restoring fertility and maintainer rice varieties using SSR marker. The Plant Production (Scientific Journal of Agriculture), 40: 1. 81-87.
Latha, S., Sharma, D., and Sanghera, G.S. 2013. Combining ability and heterosis for grain yield and its component traits in rice (Oryza sativa L.). Notulae Scientia Biologicae, 5(1): 90-97.
Little, R.R., 1958. Differential effect of dilute alkali on 25 varieties of milled white rice. Cereal Chemistry., 35, 111-126.
Nematzadeh, G.H., and Sattari, M. 2003. A study of nucleus genome of some high yielding rice (Oryza sativa L.) varieties for application in hybrid rice technology. Iranian Journal of Agriculture Science, 34 (1): 213-219.
Rahimi, M., Rabiei, B., Samizadeh, H., and Kafi Ghasemi, A. 2010. Combining ability and heterosis in rice (Oryza sativa L.) cultivars. Journal of Agricultural Science and Technology, 12: 223-231.
Ricestat.irri.org:8080/ wrsv3/entrypoint.htmSaleem, M. Y. 2008. Genetic analysis of basmati rice (oryza sativa L.). phd thesis. Bahauddin Zakariya University, Multan, Pakistan.
Sanghera, G. S., and Hussain, W. 2012. Heterosis and combining ability estimates using line x tester analysis to develop rice hybrids for temperate conditions. Notulae Scientia Biologicae, 4(3): 131-142.
SAS-Institute-Inc. 2010. Base SAS 9.2 Procedures Guide: Statistical Procedures. Cary, NC: SAS Institute Inc.
Selvaraj, C.I., Nagarajan, P., Thiyagarajan, K., Bharathi, M., and Rabindran, R. 2011. Studies on heterosis and combining ability of well known blast resistant rice gen otypes with high yielding varieties of rice (Oryza sativa L.). International Journal of Plant Breeding and Genetics, 5: 111-129.
Shabestari, M. and Mojtahedi, M. 2008. Plant crop Physiology. Tehran University Publication: Tehran.
Tiwari, D. K., Pandey, P., Giri, S.P., and Dwivedi. J. L. 2011. Prediction of gene action, heterosis and combining ability to identify superior rice hybrids. International Journal of Botany, 7: 126-144.
Sood, B.C. and Siddiq, E.A. 1978. A rapid technique for scent determination in rice [India]. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding,38 (2): 268-275.
Yuan, L. 2014. Development of hybrid rice to ensure food security. Rice Science, 21(1): 1−2.
Xie, F. and Zhang, J. 2018. Shanyou 63: an elite mega rice hybrid in China. Rice. 11:17.
Zhu, D., Zhang, H., Guo, B., Xu, K., Dai, Q., Wei, C., Zhou, G., and Huo, Z. 2017. Physicochemical properties of indica-japonica hybrid rice starch from Chinese varieties. Food Hydrocolloids, 63, pp.356-363.