بررسی واکنش برخی ژنوتیپ های کلزا به تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات کرمانشاه

2 استادیار بخش تحقیقات زراعی باغی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه

چکیده

به‌منظور شناسایی ارقام متحمل به خشکی آخر فصل تعداد 13 ژنوتیپ کلزا شامل کرج1، کرج2، کرج3، طلایه، زرفام، اوکاپی، لیکورد، اس.ال.ام.046، مودنا، دابل یو. پی.ان.5 ، اپرا، دابل یو. پی.ان.2 و جی.کا.اچ.305 به‌صورت دو آزمایش جداگانه در شرایط نرمال و تنش خشکی آخر فصل (قطع آبیاری از مرحله گلدهی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام‌آباد غرب از مهر 1391 به مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که اثر تنش خشکی آخر فصل بر همه صفات به‌جز درصد روغن دانه، تعداد شاخه‌های فرعی و وزن هزار دانه معنی‌دار بود. عملکرد دانه در اثر تنش خشکی به میزان 20 درصد کاهش یافت به‌طوری‌که میانگین عملکرد دانه ارقام کلزا در شرایط آبیاری کامل 4586 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش 3736 کیلوگرم در هکتار بود، این کاهش حاصل تأثیرپذیری اجزای عملکرد دانه یعنی تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین از تنش خشکی بود. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی متعلق به ژنوتیپ‌ جی.کا.اچ.305 به ترتیب با 5230 و 3941 کیلوگرم در هکتار بود. نمودار دوبعدی حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد ژنوتیپ‌های جی.کا.اچ.305، زرفام و دابل یو. پی.ان.5 دارای پتانسیل عملکرد بالایی هستند، ضمناً متحمل به تنش خشکی نیز هستند. در این مطالعه ژنوتیپ‌های شناخته‌شده لیکورد، طلایه و اس.ال.ام.046 نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها در هر دو شرایط از میانگین عملکرد کمتری برخوردار بودند.

کلیدواژه‌ها