اثر کشاورزی حفاظتی بر خصوصیات خاک و عملکرد کنجد در تناوب با گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

2 بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

3 بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

چکیده

این تحقیق در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب فارس انجام شد (1389 تا 1393). تیمارهای تحقیق عبارت بودند از 1) کم‌خاکورزی (شخم با خاک ورز مرکب و کاشت با خطی کار) ، 2) کشت مستقیم گندم (رقم چمران) و کنجد (رقم داراب2) به مدت چهار سال، 3) کشت مستقیم گندم در سال‌های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم کنجد به مدت چهار سال، 4) کشت مستقیم کنجد در سال‌های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم گندم به مدت چهار سال و 5) خاک‌ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگرداندار، دوبار دیسک و لولر و کاشت با خطی کار). نتایج نشان داد که روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی باعث افزایش رطوبت خاک (حداکثر 50 درصد) و کربن آلی خاک (حداکثر 138 درصد) شدند. جرم مخصوص ظاهری خاک تحت تأثیر معنی دار روش خاک ورزی قرار نگرفت، اما نفود تجمعی و سرعت نفوذ آب در خاک تحت تأثیر تیمارهای خاک‌ورزی حفاظتی کاهش یافت (حداکثر 33 درصد). همچنین، روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی به ویژه کم‌خاک‌ورزی انتشار دی اکسید کربن از خاک را نسبت به خاک‌ورزی مرسوم کاهش دادند (حداکثر 19 درصد). ضمنا روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم، باعث کاهش معنی‌دار عملکرد کنجد (حداکثر عملکرد کنجد در روش حفاظتی 2011 کیلوگرم در هکتار و در روش مرسوم 2045 کیلوگرم در هکتار) نشدند. بنابراین در مناطق گرم استان فارس، روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی می‌توانند جایگزین خاک‌ورزی مرسوم در تهیه زمین کنجد گردند.

کلیدواژه‌ها


Afzalinia, S., and Zabihi, J. 2014. Soil compaction variation during corn growing season
under conservation tillage. Soil and Tillage Research, 137: 1-6.
Afzalinia, S., Behaeen, M. A., Karami, A., Dezfuli, A., and Ghasari, A. 2011. Effect of
conservation tillage on the soil properties and cotton yield. In: Proceedings of 11th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture, Sept., 21-23, Istanbul, Turkey, pp. 36.
Anderson, J. P. E. 1982. Soil Respiration. In: Methods of soil analysis, Part 2, 2nd ed. Page,
A. L. Miller, R. H. Keeneg, D. R. (eds.), American Society of Agronomy, Madison, PP. 831-871.
Behaeen, M. A., Afzalinia, S., and Roozbeh, M. 2011. Impact of crop residue management on
the crop yield, soil organic matter, and soil properties in irrigated wheat-corn rotation. In: Proceedings of 11th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture, Sept., 21-23, Istanbul, Turkey, pp. 371.
Botta, G. F., Becerra, A. T., and Melcon, F. B. 2009. Seedbed compaction produced by
traffic on four tillage regimes in the rolling Pampas of Argentina. Soil and Tillage Research, 105 (1): 128-134.
Dehghanian, S. E., and Afzalinia, S. 2011. Effect of conservation tillage and irrigation
methods on the soil infiltration rate. In: Proceedings of International workshop on Conservation Agriculture Systems and Its Impact on Water Productivity, Sept., 12-13, Karaj, Iran, pp. 47-55.
De Vita P., Di Paolo, E., Fecondo, G., Di Fonzo, N., and Pisante, M. 2007. No-tillage and
conventional tillage effects on durum wheat yield, grain quality and soil moisture content in southern Italy. Soil and Tillage Research, 92(1-2): 69-78.
Erenstein, O., and Laxmi, V. 2008. Zero tillage impacts in India’s rice–wheat systems: A
review. Soil and Tillage Research, 100: 1–14.
Fabrizzi, K. P., Garc´, F. O., Costa, J. L., and Picone, L. I. 2005. Soil water dynamics,
physical properties and corn and wheat responses to minimum and no-tillage systems in the southern Pampas of Argentina. Soil and Tillage Research, 81: 57-69.
Freebairn, D. M, Ward, L. D., Clarke, A. L., and Smith, G. D. 1986. Research and
development of reduced tillage systems for vertisols in Queensland, Australia. Soil and Tillage Research, 8: 211-229.
Garcıa-Orenes, F., Cerda, A., Mataix-Solera, J., Guerrer, C., Bod, M. B., Arcenegui, V.,
Zornoza, R., and Sempere, J. G. 2009. Effects of agricultural management on surface soil properties and soil–water losses in eastern Spain. Soil and Tillage Research, 106: 117-123.
Liu, S., Zhang, H., Dai, Q., Huo, H., Xu, Z. K., and Ruan, H. 2005. Effects of no-tillage plus
inter-planting and remaining straw on the field on cropland eco-environment and wheat growth. Ying Yong Sheng Tai Xue Bao, 16(2): 393-396.
Logsdon, S. D., and Karlen, D. L. 2004. Bulk density as a soil quality indicator during
conversion to no-tillage. Soil and Tillage Research, 78: 143–149.
Madejón, E., Murillo, J. M., Moreno, F., López, M. V., Arrue, J. L., Alvaro-Fuentes, J., and
Cantero, C. 2009. Effect of long-term conservation tillage on soil biochemical properties in Mediterranean Spanish areas. Soil and Tillage Research, 105 (1): 55-62.
McGarry, D., Bridge, B. J., and Radford, B. J. 2000. Contrasting soil physical properties after
zero and traditional tillage of an alluvial soil in semi-arid subtropics. Soil and Tillage Research, 53: 105-115.
Momeni, D. 2012. Effects of tillage and planting methods on yield and yield components of
sesame in Jiroft and Kahnouj region. Journal of Oilseed Plants of Iran, 1 (1): 65-73. (In Persian with English abstract).
Nelson, D. W., and Sommer, L. E. 1982. Total carbon, organic carbon, and organic
matter. In. Page, A.L. (Eds.). Methods of soil analysis. 2nd Ed. ASA Monogr. 9(2).
American Society of Agronomy, Madison, WI., USA. pp. 539-579.
Polat, R., Saglam, R., Aydemir, S., and Cikman, A. 2006. Effects of different tillage methods
on soil physical properties under second crop sesame in the Harran Plain, southeast Turkey. Asian Journal of Plant Sciences, 5(4): 613-618.
Rasouli, F., Kiani Pouya, A., and Afzalinia, S. 2012. Effect of conservation tillage methods
on soil salinity. In: Proceedings of 8th International Soil Science Congress, May 15-17, Izmir, Turkey, pp. 171.
Rusu, T. 2005. The influence of minimum tillage systems upon the soil properties, yield and
energy efficiency in some arable crops. Journal of Central European Agriculture, 6(3): 287-294.
Saffar, M., and Kouchaki, A. 2002. Sesame yield and yield components responses to tillage
methods and residue managments in different rotations. Agricultural Sciences and Technology, 16 (1): 27-34.
Taser, O., and Metinoglu, F. 2005. Physical and mechanical properties of a clay soil as
affected by tillage systems for wheat growth. Acta Agriculturae Scandinavica Section B-soil and Plant, 55: 186-191.
Topakci, M., Karayel, D. Canakci, M., Furat, S., and Uzun, B. 2011. Sesame hill dropping
performance of a vacuum seeder for different tillage practices. Applied Engineering in Agriculture, 27(2): 203-209.
Uzun, B., Yol, E., Furat, Ş., Topak, M., Anak, M., and Karayel, D. 2012. Th e eff ects of diff
erent tillage methods on the post-wheat second crop sesame: seed yield, energy budget, and economic return. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 36: 399-407.