ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات فنومورفولوژیکی و عملکردعلوفه در جمعیت‌های مختلف جوپیازدار Hordeum bulbosum L.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

10.22092/aj.2025.368439.1692

چکیده

جو پیازدار با نام علمی Hordeum bulbosum (L.) گیاهی است که نیاز آبی کمی داشته و مقاومت بسیار خوبی در برابر سرما و شوری دارد. با توجه به محدودیت‌های اقلیمی از جمله خشکسالی در ایران، نیاز به شناسایی ماهیت و میزان تنوع در ژرم‌پلاسم و شناسایی ژنوتیپ‌های پرمحصول و استفاده از آن‌ها در برنامه‌های اصلاحی ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق، 18 جمعیت از جو پیازدار انتخابی از کلکسیون بانک ژن منابع طبیعی ایران، برای صفات ریخت‌شناسی، فنولوژی و عملکرد علوفه مورد ارزیابی قرارگرفتند. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، طول میانگره، تعداد میانگره، تعداد پنجه، طول سنبله، طول و عرض برگ، وزن تر و خشک بوته، روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی دانه بودند که در مزرعه و آزمایشگاه اندازه‌گیری شدند. نتایج حاصل از پارامترهای آمار توصیفی صفات کمی نشان دهنده تغییرات معنی‌دار واضحی برای تمامی صفات بین جمعیت‌ها بود (01/0<p). جمعیت 11752(گیلان، رودبار) و 18780 (گلستان)، جزء گیاهان پا بلند بودند. همچنین جمعیت‌های 11752 (رودبار، گیلان) و 32930 (کرمانشاه)، نسبت به سایر جمعیت‌ها، زیست توده بیشتری در هر بوته تولید کردند. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، جمعیت‌های مورد بررسی، به چهارگروه اصلی تقسیم شدند. درگروه اول (G1)، گیاهان پابلند، گروه دوم (G2)، گیاهانی با روز تا گلدهی طولانی، گروه سوم (G3)، گیاهانی با برگ‌های زیاد و بلند و روز تا رسیدگی بذر طولانی و درگروه چهارم (G4)، گیاهانی با تعداد پنجه زیاد و سنبله‌های بلند قرار گرفتند. وجود تغییرات ریخت‌شناسی، فنولوژی و زراعی بالا، نشان‌دهنده پتانسیل نواحی ایران در کمک به اصلاح جوپیازدار است.

کلیدواژه‌ها