اثر محلول پاشی هورمون سیتوکینین بر عملکرد و صفات مورفوفیزیولوژیک ارقام آفتابگردان در تاریخ کاشت دیرهنگام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز، ایران.

2 دانشیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز، ایران. (نگارنده مسئول)

3 استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه شهید چمران اهواز. اهواز، ایران

4 استاد یار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی خوزستان ، ایران

5 دانشیار، مؤسسه کشاورزی تاسمانی، دانشگاه تاسمانی، تاسمانی، استرالیا.

چکیده

به‌منظور بررسی اثر هورمون سیتوکینین برصفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد دانه ارقام آفتابگردان در دو تاریخ‌ کاشت مختلف، آزمایشی در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1401-1400 به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. دو تاریخ کاشت 15 بهمن و 15 اسفندماه (کاشت به‌هنگام و دیرهنگام)، به عنوان عامل‌های اصلی و محلول‌پاشی غلظت‌های هورمون سیتوکینین (صفر و 50 میکرومولار در لیتر از منبع کینتین) و ارقام آفتابگردان (پروگرس، لاکومکا، شمس، اسکار و قاسم) به‌صورت فاکتوریل به عنوان عامل‌های فرعی در نظرگرفته شدند. برهمکنش تاریخ کاشت، محلول‌پاشی هورمون و ارقام آفتابگردان بر بیشتر صفات معنی‌دار بود، به‌طوری‌که کاشت دیرهنگام، سبب کاهش تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، زیست توده، عملکرد و درصد روغن، شاخص کلروفیل، محتوی آب نسبی، شاخص سطح برگ و هدایت روزنه‌ای شد. کاربرد سیتوکینین سبب بهبود صفات مورد مطالعه در هر دو تاریخ کاشت شد. درکاشت دیرهنگام، عملکرد دانه تحت تأثیر هورمون در ارقام لاکومکا، پروگرس، شمس، اسکار و قاسم به ترتیب به میزان 24، 22، 33، 56 و42 درصد افزایش یافت. رقم لاکومکا و پروگرس در هر دو تاریخ کاشت دارای بالاترین عملکرد دانه و روغن بودند. کاربرد سیتوکینین در کاشت به هنگام و دیرهنگام عملکرد دانه (به ترتیب 11 و 24 درصد) و عملکرد روغن (به ترتیب 27 و 34 درصد) رقم لاکومکا را در مقایسه با عدم کاربرد هورمون افزایش داد. لذا به نظر می‌رسد به‌طورکلی محلول‌پاشی کینتین توانست اثرات منفی تنش گرما را با بهبود صفات مورفوفیزیولوژیکی و بهبود عملکرد دانه و روغن تعدیل بخشد.

کلیدواژه‌ها