ارزیابی تنوع ژنتیکی در هیبریدهای چغندرقند (Sugar beet L.) از نظر عملکرد، صفات کیفی و جوانه‌زنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، کرج، ایران.

2 محقق مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

3 دانشیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

در برنامه‌های اصلاحی با اهداف بهبود محصول و افزایش بهره‌وری، شناخت تنوع ژنتیکی مرتبط با صفات مهم زراعی و نیز تعیین ارتباط میان آن‌ها حائز اهمیت ویژه‌ای است. در این رابطه 155 هیبرید چغندرقند در قالب طرح آکمنت با پنج شاهد سینا، نووودورا، مودکس، لوریکت و پیرولا طی سال 1399 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات حاکی از وجود تنوع ژنتیکی قابل توجهی میان هیبریدها از نظر صفات یکنواختی جوانه‌زنی، عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص و عملکرد قند ناخالص بود. چهار صفت یکنواختی جوانه‌زنی، عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص و درصد قند ناخالص توارث بالایی نشان دادند. در بین صفات عملکرد قند و عملکرد ریشه همبستگی مثبت و بسیار معنی‌داری در سطح احتمال 1/0 درصد داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون گام ‌به ‌گام مؤید آن بود که سه صفت عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص و یکنواختی جوانه‌زنی بیش از 99 درصد تغییرات عملکرد قند ناخالص را سبب می‌شوند. نتایج تجزیه علیت، نتایج تجزیه همبستگی و رگرسیون گام به گام را تأیید کرد و نشان داد که بیش‌ترین اثر مستقیم و مثبت مربوط به عملکرد ریشه می‌باشد. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، هیبریدهای آزمایشی در چهار گروه متمایز طبقه‌بندی شدند؛ به‌طوری که در گروه اول هیبریدهایی قرار گرفتند که یکنواختی بالایی در جوانه‌زنی و عملکرد مناسبی از نظر ریشه و قند داشتند. نظر به تنوعی که میان صفات و هیبریدهای آزمایشی وجود داشت، لذا می‌توان هیبریدهای با صفات مطلوب بر اساس اهداف اصلاحی را گزینش و در برنامه‌های به‌نژادی آتی در راستای نیل به اهداف به کار برد.

کلیدواژه‌ها


Allard, R. 1960. Principles of Plant Breeding. Publishers by John Wiley and Sons. Inc New York:485.
Anonymous. 1999. Agribusiness Handbooks, Sugar Beets/ White Sugar, vol 4.
Biancardi, E., McGrath, J.M., Panella, L.W., Lewellen, R.T., and Stevanato, P. 2010. Sugar beet. In: Root and tuber crops. Springer, pp 173-219.
Burton, G.W., and Devane, D.E. 1953. Estimating heritability in tall fescue (Festucaarundinacea) from replicated clonal material 1. Agronomy Journal, 45(10), 478-481.
Comstock, R., and Robinson, H. 1952. Genetic parameters, their estimation and significance. In: Proceedings of the 6th international Grassland congress. pp 248-291.
Dohm, J.C., Minoche, A.E., Holtgräwe, D., Capella-Gutiérrez, S., Zakrzewski, F., Tafer, H., Rupp, O., Sörensen, T.R., Stracke, R., Reinhardt, R., Goesmann, A., Kraft, T., Schulz, B., Stadler, P.F., Schmidt, T., Gabaldón, T., Lehrach, H., Weisshaar, B., and Himmelbauer, H. 2014. The genome of the recently domesticated crop plant sugar beet (Beta vulgaris). Nature, 505(7484), 546-549. doi:10.1038/nature12817
Falconer, D.S. 1996. Introduction to quantitative genetics. Pearson Education India.
Crops production and area harvested. 2021. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). http://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL.
Fotouhi, K., Majidi, E., Rajabi, A., and Azizinejad, R. 2017. Study of genetic variation for drought tolerance in sugar beet half-sib families. Journal of Sugar Beet, 33(1),16-11.
Gratani, L. 2014. Plant phenotypic plasticity in response to environmental factors. Advances in botany, 2014(1), 1-17.
Hoogendijk, M., and Williams, D.E. 2002. Characterizing the genetic diversity of home garden crops: some examples from the Americas. Home gardens and in situ conservation of plant genetic resourcesin farming systems, 34(1), 1-10.
Huang, L., Zhang, Y., Zhang, J., Zhang, X., Xie, W., Jiang, X., Peng, F., Yan, Y., Ma, X., and Liu, W. 2014. Genetic stability and DNA fingerprinting of the Hemarthria compressa cultivar “Guangyi”. Biochemical Systematics and Ecology, 55(1),  310-316.
Hughes, A.R., Inouye, B.D., Johnson, M.T., Underwood, N., and Vellend, M. 2008. Ecological consequences of genetic diversity. Ecology letters, 11(6), 609-623.
Johnson, H.W., Robinson, H., and Comstock, R. 1955. Estimates of genetic and environmentalvariability in soybeans 1. Agronomy journal, 47(7), 314-318.
Kiani, J.K., Bihamta, M., Habibi, D., Aaghsrzadeh, A., and Saremirad, A. 2020. Effect of mycorrhizal fungus application on some biochemical characters of wheat cultivars in lead contaminated soil. Journal of Water and Soil, 34(2), 393-408.
Kunz, M., Martin, D., and Puke, H. 2002. Precision of beet analyses in Germany explained for polarization. Zuckerindustrie, 127(1), 13-21.
Liang, S., Rong, X., Sai, L., Chen, J., Changqing, X., Caixiang, X., and Tongning, L. 2015. Phenotypic variation of seed traits of Haloxylon ammodendron and its affecting factors. Biochemical Systematics and Ecology, 60(1), 81-87.
Monteiro, F., Frese, L., Castro, S., Duarte, M.C., Paulo, O.S., Loureiro, J., and Romeiras, M.M. 2018. Genetic and genomic tools to asssist sugar beet improvement: the value of the crop wild relatives. Frontiers in Plant Science, 9:74-85.
Moosavi, S.G.R., Ramazani, S.H.R., Hemayati, S.S., and Gholizade, H. 2017. Effect of drought stress on root yield andsome morpho-physiological traits in different genotypes of sugar beet (Beta Vulgaris L.). Journal of Crop Science and Biotechnology, 20(3), 167-174.
Nasri, R., Kashani, A., Paknejad, F., Sadeghi Shoae, M., and Ghorbani, S. 2012. Correlation and path analysis of qualitative and quantitative yield in sugar beet in transplant and direct cultivation method in saline lands. Agronomy and Plant Breeding, 8(1), 213-226.
Podgornik, M., Vuk, I., Vrhovnik, I., and Mavsar, D.B. 2010. A survey and morphological evaluationof fig (Ficus carica L.) genetic resources from Slovenia. Scientia Horticulturae, 125(3), 380-389.
Price, T.D., Qvarnström, A., and Irwin, D.E. 2003. The role of phenotypic plasticity in driving genetic evolution. Proceedings of the Royal Society of LondonSeries B: Biological Sciences, 270(1523), 1433-1440.
Ribeiro, I.C., Pinheiro, C., Ribeiro, C.M., Veloso, M.M., Simoes-Costa, M.C., Evaristo, I., Paulo, O.S., and Ricardo, C.P. 2016. Genetic diversity and physiological performance of Portuguese wild beet (Beta vulgaris spp. maritima) from three contrasting habitats. Frontiers in plant science, 7(1), 1293.
Saremirad, A., Bihamta, M., Malihipour, A., Mostafai, K., and Alipour, H. 2021a. Association mapping of bread wheat genotypes resistance to stem rust. Islamic Azad University of Karaj Branch, Alborz, Karaj, Iran.
Saremirad, A., Bihamta, M.R., Malihipour, A., Mostafavi, K., and Alipour, H. 2020. Evaluation of resistance of some Iranian spring bread wheat cultivars to stem rust disease at seedling stage. Seedand Plant Journal, 36(4),383-401. doi:10.22092/sppi.2021.123891.
Saremirad, A., Mostafai, K., and Hosseini, M.S. 2021b. Evaluation of tolerance to terminal drought stress in sunflower genotypes (Hellianthusannuus L.). Plant Production Technology, 12(2),1-18.
Saremirad, A., and Mostafavi, K. 2020. Genetic diversity study of sunflower (Helianthusannus L.) genotypes for agro-morphological traits under normal and drought stress conditions. Plant Productions, 43(2),227-240. doi:10.22055/ppd.2020.27588.1671
Saremirad, A., Taleb, M.H., Omrani, S., and Mostafavi, K. 2018. Genetic variation study for agro-morphological traits in safflower genotypes (Carthamus tinctorius L.).  14(3),23-32.
Singh, A., and Chaudhary, R. 1996. Dithizone and thiosemicarbazide as inhibitors of corrosion of type 304 stainless steel in 1· 0M sulphuric acid solution. British Corrosion Journal, 31(4),300-304.
Singh, S., and Pawar, I.S. 2005. Theory and application of biometrical genetics. CBS Publishers & Distributors.
Sun, Y., Liang, J., Ye, J., and Zhu, W. 1999. Cultivation of super-high yielding rice plants. China Rice, 5:38-39.
Thomas, H., Ougham, H.J., Wagstaff, C., and Stead, A.D. 2003. Defining senescence and death. Journal of Experimental Botany, 54(385),1127-1132.
Via, S., Gomulkiewicz, R., De Jong, G., Scheiner, S.M., Schlichting, C.D., and Van Tienderen, P.H. 1995. Adaptive phenotypic plasticity: consensus and controversy. Trends in Ecology &Evolution, 10(5),212-217.
Via, S., and Lande, R. 1987. Evolution of genetic variability in aspatially heterogeneous environment: effects of genotype–environment interaction. Genetics Research, 49(2),147-156.
Wang, B., Zhang, J., Yang, X., and Jiang, Z. 2009. Relationship of seed characters and seedling growth traits of Haloxylon ammodendron fromdifferent provenances with geographical and climatic factors. Journal of Plant Resources and Environment, 18(1),28-35.
Yin, X., Goudriaan, J., Lantinga, E.A., Vos, J., and Spiertz, H.J. 2003. A flexible sigmoid function of determinate growth. Annals of botany, 91(3),361-371.