ارزیابی اثرات تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و برخی صفات ژنوتیپ های‌ کلزای زمستانه

شادان, الهه; نجفی زرینی, حمید; علیزاده, بهرام; کیانی, غفار; رنجبر, غلامعلی

doi:10.22092/aj.2023.355332.1555

ارزیابی اثرات تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و برخی صفات ژنوتیپ های‌ کلزای زمستانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. ایران

² دانشیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

³ دانشیار گروه اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

⁴ گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

10.22092/aj.2023.355332.1555

چکیده

به‌منظور ارزیابی اثر تـنش خـشکی بـر صفات مورفو-فنولوژیک، فیزیولوژیک و زراعی و شناسـایی ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی با عملکرد بالا، آزمایشی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دوسال زراعی (95-97) در شرایط آبیاری کامل و اعمال تنش خشکی آخر فصل (مرحله آغاز غلاف‌دهی) بر روی برخی ژنوتیپ‌های جدید کلزا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سـه تکـرار انجام شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد اثر خشکی بر اکثر صفات مـورد ارزیـابی به‌غیر از روز تا پایان گلدهی، طول گلدهی و درصد روغن معنی‌دار بود. تنش خشکی سبب کاهش عملکرد دانه، اجزای عملکرد، ارتفاع بوته، کلروفیل a ، bو کاروتنوئیدها، محتوای نسبی آب برگ و تعداد روز تا رسیدگی شد، در حالی که عدد SPAD را افزایش داد. عملکرد دانه در اثر تنش خشکی به میزان 5/25درصد کاهش یافت. میانگین عملکرد در شرایط نرمال و تنش به ترتیب 4/3601 و 8/2681 کیلوگرم در هکتار بود.
با انجام تجزیه عاملی در شرایط نرمال و تنش سه عامل شناسایی شدند که به ترتیب در مجموع 7/79 و 5/82 درصد تغییرات را توجیه کردند. عامل اول در شرایط نرمال و تنش به ترتیب 39 و 45 درصد تغییرات را توجیه کرد. بنابرنتایج تجزیه‌ به مولفه‌های اصلی، رسم بای‌پلات و تجزیه خوشه‌ای بر اساس این شاخص‌ها، ژنوتیپ‌های، نفیس، Vesuvio، Medea، HL3721 و HL2012 به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی آخر فصل با عملکرد بالا شناسایی شدند. از این ژنوتیپ‌ها می‌توان در کرج و مناطقی که دارای شرایط اقیلمی مانند کرج هستند استفاده کرد

کلیدواژه‌ها