ارزیابی تنوع بخشی از ذخایر ژنتیکی برنج ایرانی و خارجی بر اساس صفات مورفولوژیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گیلان، دانشکده علوم کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات

2 موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت

چکیده

با توجه به اهمیّت غذایی برنج و جایگاه استراتژیک آن در امنیت غذایی جهان، لازم است برای دستیابی به عملکرد بالا، کیفیت مطلوب و سایر صفات مهم اقتصادی و زراعی، ابتدا مطالعات جامعی از تنوع ژرم‌پلاسم این گیاه صورت گیرد. به همین منظور، تعداد 121 رقم از ارقام بومی و خارجی موجود در کلکسیون مؤسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت در قالب طرح لاتیس ساده 11×11 با دو تکرار با 12 صفت مهم زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای اکثر صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع بالا می‌باشد. تجزیه به عامل‌ها سه عامل را معرفی نمود که 90 درصد از تنوع کل را توجیه نمودند و با توجه به بار عامل‌ها به ترتیب مرتبط با تعداد دانه، تیپ و ساختار گیاه و ابعاد دانه نامگذاری شدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای مبتنی بر روش حداقل واریانس وارد و معیار فاصله اقلیدسی، ارقام در 5 گروه قرار گرفتند که این تعداد گروه بر اساس تجزیه تابع تشخیص و همچنین تجزیه واریانس صفات برای گروه‌ها نیز مورد تأیید قرار گرفت. شناسایی تنوع فنوتیپی موجود، اطلاعات مفیدی در مدیریت کلکسیون‌ها فراهم می‌آورد و منابع ژنتیکی با ارزشی را در اختیار اصلاح‌گران قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


Abouzari Gazafroudi, A., Honarnezhad, R. and Fotokian, M. H. 2008. The investigation of genetic diversity with morphological data in rice varieties (Oryza sativa L.). Journal of Research and Development, 78: 110-117 (In Persian).
Aghazadeh, R., Nematzadeh, Gh. A. and Babaeian Jolodar, N. A. 2007. Evaluation of genetic variation of rice (Oryza sativa L.) cultivars and lines using quantitative traits. Journal of Agricultural modern Science, 3 (9): 1-12 (In Persian).
Allahgholi Pour, M. and Mohammad Salehi, M. S. 2003. Factor and path analysis in different rice genotypes. Seed and Plant Improvement Journal, 35(4): 973.981 (In Persian).
Allahgholi Pour, M., Mohammad Salehi, M. S. and Ebadi, A. A. 2004. An evaluation of genetic diversity, and classification of rice varieties. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 35(4): 973- 981 (In Persian).
Bagheri, N. A., Babeian-Jelodar, N. and Hasan-Nataj, E. 2008. Genetic diversity of Iranian rice germplasm based on morphological traits. Iranian Journal of Agronomy Research, 6 (2): 235-243 (In Persian).
Behpouri, A., Kheradnam, M. and Bijanzadeh, E. 2006. Evaluation of Genetic Variation in Rice (Oryza sativa L.) Genotypes Using Some Agronomic and Morphological traits. Journal of Agricultural Sciences, 12 (4): 799- 809 (In Persian).
Blasubramanian, V., Ladha, J. K. and Dening, G. L. 1999. Resource management in rice systems: Nutrient, kluwer Academic Publishers, London.
Chaubey, P. K. and Richharia, A. K. 1993. Genetic variability correlation and path coefficient in India rices. Indian Journal of Genetics and Plant Breeding, 53(4): 356-360.
Choudhary, P. K. and Das, P. K. 1998. Genetic variability, correlation and path coefficient analysis in deepwater rices. Annals of Agricultural Research, 19(2): 120-124.
Dato Seri, Y. B. 2003. Modernizing the rice farming community to meet social and business needs: The way forward. 3-6. In: Modern rice farming. Proceeding of an International rice conference. Oct 13-16, Alor, Setar, Kedah, Malaysia.
IRRI. 2002. Standard Evaluation System for rice (SES).
Kashif, M., Inayat Khan, M., Arif, M., Anwer, M., and Ijaz, M. 2011. Efficiency of alpha lattice design in rice field trials in Pakistan. Journal of Scientific Research, 3(1): 91-95.
Kato, A. 1928. The affinity of rice varieties as shown by the fertility of hybrid plants. Bull. Sci. Fac. Agri. Kyushu Imp. Univ 3: 132-147.
Kiani, Gh. and Nematzadeh, Gh. A. 2012. Assessment of genetic variability of rice fertility restorer lines based on morphological traits. Journal of Research and Development, 97: 122-130 (In Persian).
Kihupi, A. N. and Dote, A. L. 1989. Genotype and environmental variability in selected rice characters. Oryza, 26(2): 129-134.
Mirdrikvand, M., Nematzadeh, Gh., Aalami, A. and Ghareyazi, B. 2004. The study of genetic variation of Iranian rice by isozyme markers. Journal of Agricultural Sciences, 35 (1): 143-153. (In Persian).
Nematzadeh, Gh. A., Talebi, R., Khodarahmpour, Z. and Kiani, Gh. 2003. Evaluation of rice geographical and genetic variation using physiological and agronomical traits. Iranian Journal of Agronomy Scinces, 5 (3): 1-12 (In Persian).
Rahim Soroush, H., Mesbah, M., Hosseinzadeh, A. H. and Bozorgipour, R. 2004. Genetic and phenotypic variability and cluster analysis for quantitative and qualitative traits of rice. Journal of Seed and Seedling, 20 (2): 167-182 (In Persian).
Rahimi, M., Rabie, B., Ramezani, M. and Movafegh, S. 2010. Evaluation of agronomical traits and variables determination for yield improvement of rice. Iranian Journal of Field Crops Research, 8(1): 111-119 (In Persian).
Roy, P. S., Dash, A. K., Subudhi, H. N., Nageswara, R., Gundimeda, G. and Rao, J. N. 2014. Molecular and morphological characterization of Indian rice hybrids. Australian Journal of Crop Science, 8 (12): 1607-1614.
Sinha, A. K. and Mishra, P. K. 2013. Agro-morphological characterization and morphology based genetic diversity analysis of landraces of rice variety (Oryza sativa L.) of bankura distinct of west Bengal. International Journal of Current Research, 5 (10): 2764-2769.
Wijayawardhana, H. C. D., Herath, H. M. V. G., Weerasinghe, P. A. and Herath, H. M. D. A. K. 2015. Morphological Variation in Selected Sri Lankan Rice (Oryza sativa L.) Accessions in Relation to the Vegetative Parameters. Tropical Agricultural Research, 26 (2): 380-389.
Yashitola, J., Thirumurugan, T., Sundaram, R. M., Naseerullah, M. K., Ramesha, M. S., Sarma, N. P. and Sonti, R. V. 2002. Assessment of purity of rice hybrids using microsatellite and STS markers. Crop Science, 42: 1369-1373.
Zeinalinezhad, Kh., Mirlohi, A., Nematzadeh, Gh. A. and Rezaie, M. 2003. Genetic variability of some of Iranian rice germplasm based on morphological traits. Journal of Agricultural and Natural Resources Sciences and Technology, 7 (4): 199- 213 (In Persian).