Estimation of The availability of P fractions for bean (Phaseolus vulgaris) in some calcareous soils

Authors

1 , (Corresponding Author; Tel: 038-32324428), Ph.D. student of Shahrekord University

2 Professor of Shahrekord University

Abstract

Soil Sustainable management requires comprehensive information about the amount and form of phosphorus (P). The objective of this
research was to evaluate the relationship of various P fractions in 10 calcareous soils of Chaharmahal-Va-Bakhtiari province with bean
indices growing in the greenhouse. Thus, P fractions, including P absorbed by Al and Fe oxides (]NaOH+CB]-P), occluded P (CBD-P)
and P absorbed by Ca (HCl-P), were determined by Olsen and Summers' sequential fractionation procedure. Furthermore, organic P
was determined. A pot experiment in 10 soils with three replications was conducted to evaluate the bean plant indices. After the bean
plants harvested, plant indices such as dry yield, P concentration and P uptake were determined. The results showed that the amount of
P fractions increased in the order of HCl-P>residual-P>PO>]NaOH+CB]-P >CBD-P. The significant correlations were found between
CB-P, OP and CBD-P and plant indices. Thus, P fractionation method appears to be a powerful tool to identify the P status and availability
in the studied soils.

Keywords

Full Text

مقدمه

اجزاء مختلف خاک در نگهداری فسفر شرکت می کنند. در خاک های آهکی، نگهداری فسفات به سطح ویژه کربنات کلسیم ارتباط دارد (Ryan, Curtin and Cheema, 1985). شکل‏های مختلف فسفر خاک اغلب به کمک روش عصاره گیری مرحله ای بررسی و مطالعه می‏شوند (Harrell and Wang, 2006). همه شکل‏های فسفر موجود در خاک از قابلیت دسترسی و تحرک مشابهی برخوردار نیستند. قابلیت دسترسی فسفر برای گیاه به توانایی خاک برای جایگزینی فسفر لبایل1 جذب شده توسط گیاه از شکل‏های دیگر فسفر بستگی دارد (Beck and Sanchez, 1994).

روش تعیین شکل مرحله ای فسفر معدنی در سال 1957 توسط چنگ و جکسون به کار گرفته شد. روش Chang and Jackson (1957) به مرور زمان توسط محققین دیگر تصحیح شد. اولسن و سامرز (Olsen and Sommers) در سال 1982 به تصحیح روش چنگ و جکسون (Chang and Jackson) پرداختند و تقریب مناسبی را از شکل‏های فسفر در خاک های آهکی فراهم کردند.

طی دهه های گذشته در مطالعاتی به بررسی شکل‏های مختلف فسـفر در خاک پرداخته شده است (Khanmirzaei, Adhami, Kowsar and Sameni, 2009; Ma, Zhou, Zhang, Zhang and Hu,2009; Naderi Khorasgani, Shariatmadari and Atarodi, 2009; Wang, Liu, Mu and Dang, 2010; Samavati and Hosseinpur, 2011). Delgado, Ruiz, Del Campillo, Kassem and Andreu (2000) به تعیین شکل‏های فسفر با استفاده از روش Olsen and Sommers (1982) در سه خاک آهکی و چهار خاک مارن آهکی پرداختند. آنها نشان دادند که در روش تعیین شکل Olsen and Sommers (1982) فسفر قابل استخراج به روش اسید، شکل عمده فسفر در این خاک ها را تشکیل می داد. Ivarsson (1990) به تعیین شکل مرحله ای فسفر طبق روش هدلی (Hedly) در خاک های از سوئد پرداخت. او گزارش کرد که شکل فسفر قابل استخراج با رزین و فسفر محلول در هیدروکسید سدیم احتمالاً مهمترین شکل‏ها در تأمین فسفر مورد نیاز چاودار بودند. همچنین، Rahmatullah Gill, Shaikh and Salim (1994) به بررسی ارتباط بین شکل‏های معدنی فسفر در تعدادی خاک آهکی با شاخص های گیاه ذرت و فسفر استخراج شده توسط روش‏ عصاره گیری اولسن پرداختند. نتایج این محققین حاکی از وجود همبستگی معنی دار شکل فسفر معدنی محلول در سیترات- بی‏کربنات سدیم با عملکرد خشک ذرت و فسفر جذب شده توسط این گیاه بود. همچنین این محققین گزارش کردند که 76 درصد تغییرات فسفر عصاره گیری شده با روش اولسن توسط دو شکل فسفر محلول در سیترات- بی‏کربنات سدیم و فسفر محلول در هیدروکسید سدیم قابل توضیح بود. همچنین Ahmad et al. (2006) به تعیین شکل‏های فسفر به روش اولسن و سامرز (Olsen and Sommers) در 29 خاک آهکی از پاکستان پرداختند. این محققین گزارش کردند که فسفر محلول در اسید کلریدریک (HCl-P) 98 درصد از فسفر کل را در بر می گرفت. Samavati and Hosseinpur (2011) گزارش کردند که شکل‏های مختلف فسفر شامل دی کلسیم فسفات، اکتا کلسیم فسفات، آپاتایت و فسفر پیوند شده با آلومینیوم همبستگی معنی‏داری با فسفر عصاره گیری شده با روش اولسن داشتند. همچنین، شاخص های گیاه سیر همبستگی معنی داری با شکل های دی کلسیم فسفات، اکتا کلسیم فسفات و فسفر عصاره گیری شده با روش اولسن داشتند. با توجه به مباحث ذکر شده همه شکل‏های فسفر موجود در خاک از قابلیت دسترسی و تحرک مشابهی برخوردار نیستند. بنابراین استفاده از روش عصاره گیری مرحله ای به منظور تخمین شکل‏هایی از فسفر که برای گیاه قابل دسترس تر می‏باشند، حائز اهمیت است. اطلاعات در مورد ارتباط بین شکل‏های مختلف فسفر با شاخص های گیاه لوبیا در خاک های استان چهارمحال و بختیاری محدود است. این تحقیق با هدف بررسی مقدار شکل‏های مختلف فسفر، ارزیابی ارتباط شکل‏های مختلف فسفر با فسفر استخراجی به روش اولسن و کال‏ول و همچنین ارتباط شکل‏های مختلف فسفر با شاخص های گیاه لوبیا شامل غلظت فسفر در لوبیا، عملکرد ماده خشک و فسفر جذب شده توسط بخش هوایی لوبیا در تعدادی از خاک های آهکی استان چهارمحال و بختیاری انجام شد.

مواد و روش ها

برای انجام این پژوهش 30 نمونه خاک از نقاط مختلف زمین‌های زراعی دشت شهرکرد از عمق صفر تا 30 سانتیمتری جمع آوری شدند. پس از هوا خشک کردن، نمونه های خاک از الک 2 میلی متری عبور داده شدند. سپس 10 نمونه خاک بر اساس مقادیر درصد رس، کربنات کلسیم معادل و مقدار فسفر عصاره‏گیری شده با روش اولسن (Kuo, 1996) انتخاب شدند.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک‌های منتخب به روش‌های معمول آزمایشگاهی تعیین ‌شدند. pH نمونه های خاک در سوسپانسیون 2 به 1 محلول به خاک (Thomas, 1996)، قابلیت هدایت الکتریکی در عصاره‏های صاف شده با نسبت 2 به 1 محلول به خاک (Rhoades, 1996)، کربنات کلسیم معادل خاک به روش تیتراسیون برگشتی با اسید کلریدریک یک نرمال (Loeppert and Sparks, 1996)، درصد کربن آلی خاک به روش اکسیداسیون تر (Nelson and Sommers, 1996)، بافت خاک به روش هیدرومتر (Gee and Bauder, 1986)، فسفر کل با روش هضم با اسید نیتریک و اسید پرکلریک (Kuo, 1996) و فسفر آلی به روش سوزاندن (Kuo, 1996) اندازه گیری ‌شد. همچنین فسفر با روش‏های اولسن (Kuo, 1996) و کال‏ول (Colwell, 1963) عصاره گیری شدند. به منظور جداسازی و تعیین شکل‏های مختلف فسفر معدنی از روش Olsen and Sommers (1982) استفاده شد (جدول 1). همچنین، فسفر باقیمانده (Residual P) از اختلاف بین مجموع اجزاء معدنی فسفر و مقدار فسفر آلی (OP) از فسفر کل (TP) محاسبه شد. غلظت فسفر نمونه‏ها به روش رنگ سنجی (Murphy and Riley, 1962) تعیین شد.

به منظور تعیین شاخص های گیاه لوبیایک آزمایش گلدانی در ده نوع خاک و در سه تکرار انجام شد. گلدان ها با چهار کیلوگرم خاک های عبور داده شده از الک 2 میلی متری پر شدند. نظر به اینکه خاک گلدان ها نباید از لحاظ سایر عناصر غذایی کمبودی داشته باشند، در ابتدای کشت به هر گلدان 20 میلی گرم نیتروژن درکیلوگرم خاک از منبع اوره، 100 میلی گرم پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم و 5 میلی گرم آهن به صورت Fe-EDDHA در کیلوگرم خاک و 2 میلی گرم روی در کیلوگرم خاک از منبع سولفات روی اضافه شد. برای کشت گیاه، بذرهای لوبیا قرمز رقم صیاد (Phaseolus vulgaris)، پس از ضدعفونی با هیپوکلریت سدیم و تلقیح با باکتری ریزوبیوم (Rhizobium phaseoli) به تعداد شش بذر در مرکز گلدان ها کشت شد. در پایان هفته اول تعداد بذرها در هرگلدان به چهار عدد تقلیل یافت. بخش هوایی گیاهان هشت هفته بعد از کاشت برداشت شدند. سپس بخش های هوایی گیاهان با آب مقطر شسته شد و به مدت 48 ساعت در دمای 70 درجه سلسیوس خشک و وزن خشک اندام هوایی تعیین گردید. نمونه های خشک شده در آون به روش خاکستر خشک هضم و مقدار فسفر موجود در نمونه های هضم شده به روش Murphy and Riley (1962) تعیین شد. در پایان همبستگی اسپیرمن شکل‏های مختلف فسفر با فسفر استخراجی با روش های کال‏ول و اولسن و همچنین همبستگی شکل‏ها فسفر با شاخص های لوبیا با نرم افزار استاتیسکا 210 بررسی شد.

حدوول 1----------------

نتایج و بحث

خصوصیات خاک

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های مطالعه شده در جدول 2 ارائه شده است. همانگونه که مشاهده می شود، دامنه مقدار رس و سیلت در خاک های مورد مطالعه به ترتیب از 3/13 تا 55 و از 25 تا 47 درصد، دامنه کربنات کلسیم معادل از 162 تا 475 گرم بر کیلوگرم خاک و مقدار کربن آلی از 1/3 تا 9/13 گرم بر کیلوگرم خاک می باشد. خاک های مورد مطالعه قلیایی (دامنه پ. هاش از 9/7 تا 1/8) و غیرشور (دامنه هدایت الکتریکی از 26/0 تا 61/0 دسی زیمنس بر متر) بودند. بنابراین، می توان گفت خاک‏های بررسی شده دارای دامنه وسیعی از نظر فسفر استخراجی با روش اولسن، درصد رس و مقدار کربنات کلسیم معادل می باشند.

جدول 2-----------

تعیین شکل‏های فسفر

            مقادیر شکل‏های معدنی، شکل آلی و فسفر قابل استفاده در جدول 3 ارائه شده است. سهم نسبی هر شکل فسفر از فسفر کل نیز در شکل 1 نشان داده شده است. به طور کلی، مقدار هر شکل فسفر در میان 10 خاک آهکی مورد مطالعه متفاوت بود. مقدار فسفر کل از تنوع بالایی در میان خاک های مطالعه شده برخوردار بود. دامنه مقدار فسفر کل در خاک های مطالعه شده از 605 تا 3/1201 میلی گرم بر کیلوگرم بود. بالاترین مقدار فسفر کل در خاک شماره 7 و کمترین آن در خاک شماره 1 مشاهده شد. بررسی نتایج نشان داد که مقدار فسفر کل همبستگی معنی داری با درصد کربن آلی (55/0r=) و درصد سیلت (73/0r=) خاک‏ها داشت.

فسفر محلول در اسید کلریدریک (HCl-P)، شکل فسفر حساس به pHهای پایین است و فرض می شود عمدتاً شامل آپاتایت و فسفر پیوند شده به کربنات ها است (Wang et al., 2010). دامنه غلظت HCl-P در خاک های مطالعه شده از 293 تا 471 و متوسط آن 384 میلی گرم بر کیلوگرم خاک بود. بالاترین غلظت HCl-P در خاک شماره 7 و کمترین آن در خاک شماره 6 مشاهده شد. این بخش، شکل غالب فسفر در خاک های مطالعه شده بود و 35 (خاک 9) تا 68 (خاک 4) درصد از فسفر کل را به خود اختصاص داد (شکل 1). فراوانی HCl-P به علت غالب بودن یون کلسیم در خاک های قلیایی می باشد. این نتیجه در تطابق با نتایج Solis and Torrent (1989)، Carreira et al. (2006)، Harrell and Wang (2006) و Shaheen et al. (2007)  بود. همچنین Yu et al. (2006) گزارش کردند که 45 تا 60 درصد از کل فسفر خاک های خنثی تا قلیایی قابل استخراج با اسید کلریدریک است. همچنین، Delgado et al. (2000) نیز گزارش کردند که شکل فسفر قابل استخراج توسط اسید، شکل غالب فسفر در خاک های آهکی مورد مطالعه  بود. گزارشاتی نیز مبنی بر غالب بودن شکل فسفر همراه با کلسیم در خاک های ایران وجود دارد (Mostashari et al., 2008; Samavati and Hosseinpur, 2011).

            فسفر باقیمانده عمدتاً دومین شکل غالب فسفر در خاک های مطالعه شده بود (به استثنا خاک شماره 4). شکل فسفر باقیمانده، از تنوع وسیعی در خاک های مطالعه شده برخوردار بود، بطوریکه دامنه این شکل در خاک های مطالعه شده از 27 (خاک شماره 4) تا 446 (خاک شماره 7) میلی گرم بر کیلوگرم متغیر بود. سهم نسبی این شکل از فسفر کل از 5 درصد در خاک شماره 4 تا 37 درصد در خاک‏های شماره 7 و 9 بود. فراوانی شکل باقیمانده فسفر در خاک های مناطق خشک و خاک های آهکی توسط محققین دیگر نیز گزارش شده است (Araujo Maria et al., 2004; Shaheen et al., 2007). بررسی نتایج نشان داد که مقدار فسفر باقیمانده همبستگی معنی داری با درصد سیلت (62/0r=) خاک ها داشت. فسفر آلی (OP)، سومین شکل غالب فسفر در خاک های مطالعه شده به استثنا خاک 9 بود. در خاک 9 سومین شکل غالب فسفر، مجموع -P[NaOH+CB] بود. دامنه تغییرات فسفر آلی در خاک های مطالعه شده نسبت به سایر شکل‏های فسفر کمتر بود، بطوریکه کمترین مقدار فسفر آلی در میان 10 خاک مطالعه شده 40 میلی گرم بر کیلوگرم (خاک شماره 1) و بیشترین مقدار فسفر آلی 112 میلی گرم بر کیلوگرم (خاک شماره 7) بود. سهم نسبی فسفر آلی از فسفر کل در خاک های مطالعه شده از 7 درصد در خاک شماره 1 تا 13 درصد در خاک شماره 8 متغیر بود. بررسی نتایج نشان داد که مقدار فسفر آلی همبستگی معنی داری با درصد کربن آلی (72/0r=) خاک ها داشت.

مجموع فسفر در ارتباط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم و فسفر دوباره جذب سطحی شده طی مرحله ی اول عصاره‏گیـری (-P[NaOH+CB]) از تنوع بالایی در خاک های مطالعه شده برخوردار بود.با توجه به اینکه سیترات-بی‏کربنات عمدتاً فسفات های حاصل از هیدرولیز فسفات های آهن و آلومینیوم را که بر روی سطح کربنات ها در طول مرحله عصاره‏گیری با هیدروکسید سدیم جذب مجددشده اند (Syers et al., 1972)، استخراج می‏کند، به نظر می رسد مجموع این دو بخش تخمین دقیقتری از فسفات های آهن و آلومینیوم ارائه می دهد. بنابراین هم شکل NaOH-P و هم مجموع شکل‏های NaOH-P و CB-P در جدول 2 ارائه شده است. این شکل عمدتاً شامل فسفر پیوند شده به اکسید های آهن و آلومینیوم است که قابل تبادل با هیدروکسیل و آنیون های حاصل از تجزیه لیگاندهای آلی و ترکیبات فسفر محلول در قلیا می باشد (Rydin, 2000). دامنه این شکل در خاک های مطالعه شده از 33 در خاک شماره 10 تا 145 میلی گرم بر کیلوگرم در خاک شماره 9 متغیر بود. سهم نسبی این شکل از فسفر کل5 درصد (خاک شماره 10) تا 13 (خاک شماره 9) بود. فسفر محلول در سیترات-بی‏کربنات-دیتیونات (CBD-P)، عمدتاً فسفر مسدود شده در اکسیدهای آهن است و کوچکترین شکل فسفر بود و کمتر از 7 درصد فسفر کل را شامل می شد. به طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که فراوانی شکل‏های مختلف فسفر به صورت زیر کاهش یافت HCl-P>residual-P>PO>NaOH+CB]-P] >CBD-P. Khorasgani et al. Naderi (2009) به تعیین شکل فسفر طبق روش جیانگ و گو (Jiang and Gu) در خاک های خراسان جنوبی پرداختند. این محققین گزارش کردند که فراوانی شکل‏های فسفر معدنی از ترتیب Ca10‐P > Al‐P > Ca8‐P > Ca2‐P > OC‐P > Fe‐P تبعیت می کرد.

جدول 3----------------

شکل 1---

دامنه تغییر مقدار فسفر استخراجی توسط روش اولسن از 8/15 تا 9/71 میلی گرم بر کیلوگرم خاک و بیشترین مقدار فسفر از خاک شماره 9 و کمترین آن از خاک شماره 10 استخراج شد. مقدار فسفر قابل استفاده اولیه خاک 9 نسبت به خاک 10 تقریباً چهار برابر و هم‏چنین درصد سیلت خاک 9 تقریباً دو برابر خاک 10 بود. در واقع ممکن است در خاک 9 کربنات کلسیم در اندازه سیلت وجود داشته و یا در بخش سیلت این خاک کانی‌های وجود داشته باشد که توانسته‌اند فسفر را به صورت جذب سطحی نگه داشته و این فسفر طی عصاره‌گیری آزاد شده است. مقادیر فسفر استخراجی با روش کال‏ول از خاک های مطالعه شده در دامنه 9/33 تا 106 میلی گرم بر کیلوگرم بود. در این روش نیز مشابه روش اولسن بیشترین مقدار فسفر از خاک شماره 9 ولی کمترین مقدار فسفر از خاک شماره 1 استخراج شد. بررسی نتایج نشان داد که مقدار فسفر استخراجی با روش اولسن همبستگی معنی داری با درصد سیلت (58/0r=) و فسفر استخراجی با روش کال ول همبستگی معنی داری با درصد سیلت (54/0r=) و درصد کربن آلی (72/0r=) خاک ها داشتند.

همبستگی فسفر عصاره گیری شده با دو روش اولسن و کال‏ول با شکل های مختلف فسفر

                نتایج همبستگی فسفر استخراجی به روش کال‏ول و اولسن با شکل‏های مختلف فسفر در جدول 4 ارائه شده است. نتایج نشان می دهد که فسفر استخراجی به روش اولسن و کال‏ول همبستگی معنی داری با CB-P و فسفر آلی داشتند. علاوه براین، فسفر استخراجی با روش کال ول همبستگی معنی داری با CBD-P و کل داشت. در گذشته نیز نتایجی مبنی بر وجود همبستگی معنی دار بین روش های عصاره گیری مختلف با فسفر استخراجی به روش عصاره گیری مرحله‏ای گزارش شده است. نتایج Wang et al. (2010) حاکی از وجود همبستگی معنی دار بین تمام شکل‏های فسفر استخراج شده به روش جیانگ و گو (Jiang and Gu) و فسفر اولسن در خاک‏های آهکی مورد مطالعه بود. نتایج Ma et al. (2009) حاکی از وجود همبستگی معنی دار بین فسفر اولسن و فسفر مسدود شده بود. Harrell and Wang (2006) نیز گزارش کردند که فسفر استخراجی به روش اولسن همبستگی معنی داری با شکل‏های شیمیایی [NaOH+CB]-P و CBD-P داشت. همچنین، Delgado et al. (2000) در پژوهش خود دریافتند که فسفر استخراج شده با روش اولسن ارتباط نزدیکی با فسفر استخراج شده در بخش سیترات-بی‏کربنات روش Olsen and Sommers (1982) داشت. این نتیجه در توافق با نتیجه گزارش شده توسط Solis and Torrent (1989) بود. Solis and Torrent (1989) گزارش کردند که فسفر قابل استخراج در بخش سیترات-بی‏کربنات روشOlsen and Sommers (1982)، همبستگی معنی داری با فسفر لبایل (فسفر قابل استخراج با رزین تبادل آنیونی) داشت.

جدلو 4------------------------

Naderi Khorasgani et al. (2009) گزارش کردند که فسفر استخراجی به روش اولسن همبستگی مثبت و معنی داری با دی کلسیم فسفات و شکل فسفر در ارتباط با آهن در خاک های خراسان جنوبی داشت.

Herlihy and McCarthy (2006) به بررسی ارتباط فسفر استخراجی به روش های مورگان، مهلیچІІІ، اولسن، بریІ و کلرید کلسیم رقیق با شکل‏های فسفر پرداختند. نتایج آنها نشان داد که فسفر استخراجی به روش مورگان و کلرید کلسیم رقیق غالباً با شکل فسفر قابل استخراج با رزین؛ فسفر استخراجی به روش های اولسن و مهلیچІІІ با فسفر محلول در بی‏کربنات سدیم و فسفر عصاره گیری شده با روش بریІ با فسفر محلول در هیدروکسید سدیم ارتباط داشتند.

رابطه بین شاخص های گیاه لوبیا با شکل‏های فسفر معدنی

                عملکرد خشک، غلظت فسفر و فسفر جذب شده توسط بخش هوایی لوبیا در ده خاک مورد مطالعه در جدول 5 ارائه شده اســـــت. کمترین و بیشــترین جذب فسفر توسط لوبیــا مربوط به خاک 3 (13/15 میلی گرم در گلدان)؛ و خاک 9 (87/49میلی‏گرم در گلدان) بود.

 

جدول 5-------------------

همبستگی بین شکل‏های مختلف فسفر با شاخص های گیاه لوبیا در جدول 6 ارائه شده است. بررسی نتایج حاکی از وجود همبستگی بالا بین فسفر آلی و شکل CBD-P با کلیه شاخص های گیاه لوبیا بود. همچنین شاخص عملکرد خشک بخش هوایی همبستگی معنی داری با شکل CB-P و فسفر کل و شاخص جذب فسفر توسط بخش هوایی لوبیا همبستگی معنی داری با شکل CB-P نشان دادند (جدول 6).

 

جدول 6-----------------

بنابراین، با توجه به نتایج همبستگی شاخص های لوبیا با فسفر آلی و شکل‏های CB-P و CBD-P به نظر می رسد، نتایج تعیین شکل فسفر می تواند ابزار ارزشمندی در تعیین وضعیت فسفر خاک ها و قابلیت دسترسی این عنصر برای گیاه باشد.

بررسی Morel and Hinsinger (1999) در یک خاک آهکی و غنی از فسفر نشان داد مقدار فسفر جذب شده توسط دانه روغنی کلزا بیشتر از مقداری بود که فسفر اولسن به مقدار نسبتاً زیاد تأمین می کرد. این نتیجه نشان می‏دهد که گیاه قادر می باشد از بخش‏های کمتر متحرک فسفر خاک نیز استفاده کند. همچنین، نتایج Rahmatullah Gill, Shaikh and Salim (1994) حاکی از وجود همبستگی معنی دار شکل فسفر معدنی محلول در سیترات- بی‏کربنات سدیم با عملکرد خشک گیاه و فسفر جذب شده توسط ذرت در خاک های آهکی بود. Gikonyo et al. (2008) به تعیین شکل فسفر در خاک های اسیدی تیمار شده با سنگ فسفات و سوپرفسفات تریپل پرداختند. این محققین گزارش کردند که فسفر جذب شده توسط گیاه ذرت عمدتاً با شکل آلی و معدنی فسفر قابل استخراج در بی کربنات سدیم همبستگی داشت.  Khanmirzaei et al. (2009) به تعیین شکل فسفر به روش جیانگ و گو (Jiang and Gu) در خاک‏های آهکی جنوب ایران که زیر کشت اکالیپتوس بودند، پرداختند. بر اساس گزارش آنها شکل فسفر قابل استخراج توسط کربنات سدیم و آمونیوم استات، شکل‏های فسفر قابل دسترس گیاه بودند.

نتیجه گیری

        نتایج نشان داد که در خاک های مطالعه شده، اجزاء معدنی فسفر و شکل آلی فسفر تغییرات زیادی داشتند. فسفر استخراجی به روش اولسن و کال‏ول همبستگی معنی داری با CB-P و فسفر آلی داشتند. علاوه براین، فسفر استخراجی با روش کال ول همبستگی معنی داری با CBD-P و فسفر کل داشت. برررسی ضرایب همبستگی بین شکل‏های معدنی فسفر با شاخص های گیاه لوبیا نشان داد که فسفر آلی و شکل‏های فسفر محلول در سیترات-بی‏کربنات سدیم (CB-P) و فسفر محلول در سیترات بی‏کربنات دیتیونایت (CBD-P) همبستگی معنی داری با شاخص های گیاه لوبیا داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که روش تعیین شکل مرحله ای فسفر می تواند در ارزیابی قابلیت دسترسی فسفر برای لوبیا مفید باشد.

پاورقی ها

labile

STATISTICA 10

 

References

Samavati, M. and Hosseinpur, A.R. (2011). Phosphorus fractions and availability in some calcareous soils in Hamedan province. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, Water and Soil Science, Vol, 15, pp. 127-138. (In Farsi)
Ahmad, W., Rahmatullah Gill, M.A. and Aziz, T. (2006). Bioavailability of inorganic phosphorus fractions in calcareous soils estimated by neubauer technique, iron‐impregnated filter paper, and chemical tests. Communications in Soil Science and Plant Analysis, Vol, 37, pp. 1185-1193.
Araujo Maria, S.B., Schaefer, C.E.R. and Sampaio, E.V.S. (2004). Soil phosphorus fractions from toposequences of semi-arid Latosols and Luvisols in northeastern Brazil. Geoderma, Vol, 119, pp. 309–321.
Beck, M.A. and Sanchez, P.A. (1994). Soil phosphorus fraction dynamics during 18 years of cultivation on a Typic Paleudult. Soil Science Society of America Journal, Vol, 58, pp. 1424–1431.
Carreira, J.A., Vinegla, B. and Lajtha, K. (2006). Secondary CaCO3 and precipitation of P–Ca compounds control the retention of soil P in arid ecosystem. Journal of Arid Environments, Vol, 64, pp. 460–473.
Chang, S.C. and Jackson, M.L. (1957). Fractionation of soil phosphorus. Soil Science, Vol, 84, pp. 133–144.
Colwell, J.D. (1963). The estimation of the phosphorus fertilizer requirements of wheat in Southern New South Wales. Australian Journal Experimental Agriculture and Animal Husbandry, Vol, 3, pp.190-197.
Delgado, A., Ruiz, J.R., Del Campillo, M.D., Kassem, S. and Andreu, L. (2000). Calcium- and iron-related phosphorus in calcareous and calcareous marsh soils, pp. Sequential chemical fractionation and P-31 nuclear magnetic resonance study. Communications in Soil Science and Plant Analysis, Vol, 31, pp. 2483-2499
Gee, G.H. and Bauder, J.W. (1986). Particle size analysis. In A. Klute (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 2 physical properties. SSSA, Madison, WI, pp. 383-409
Gikonyo, E.W., Zaharah, A.R., Hanafi, M.M. and Anuar, A.R..(2008). Evaluation of phosphorus pools and fractions in an acid tropical soil recapitalized with different phosphorus sources. Communications in Soil Science and Plant Analysis, Vol, 39, pp. 1385-1405.
Harrell, D.L. and Wang, J.J. (2006). Fractionation and sorption of inorganic phosphorus in Louisiana calcareous soils. Journal of Soil Science, Vol, 171, pp. 39-51.
Herlihy, M. and McCarthy, J. (2006). Association of soil-test phosphorus with phosphorus fractions and adsorption characteristics. Nutrient Cycling in Agroecosystems, Vol, 75, pp. 79–90.
Jiang, B.F. and Gu, Y.C. (1989). A suggested fractionation scheme of inorganic phosphorus in calcareous soils. Fertilizer Research, Vol, 20, pp. 159-165.
Khanmirzaei, A., Adhami, E., Kowsar, S.A. and Sameni, A.M.(2009). Organic and inorganic forms of phosphorus in a calcareous soil planted with four species of Eucalyptus in southern Iran. Communications in Soil Science and Plant Analysis, Vol, 40, pp. 3194-3210.
Kuo, S. (1996). Phosphorus. In D.L. Sparks (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3, chemical methods. SSSA, Madison, WI, pp. 869-920
Loeppert, R.H. and Sparks, D.L. (1996). Carbonate and gypsum. In D.L. Sparks (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3, chemical methods. SSSA, Madison, WI, pp. 437-474
Ma, B., Zhou, Z. Y., Zhang, C. P., Zhang, G. and Hu, Y. J. (2009). Inorganic phosphorus fractions in the rhizosphere of xerophytic shrubs in the Alxa Desert. Journal of Arid Environments, Vol, 73, pp. 55-61.
Morel, C. and Hinsinger, P.(1999). Root-induced modifications of the exchange of phosphate ion between soil solution and soil solid phase. Plant and Soil, 211, pp. 103–110.
Mostashari, M., Muazardalan, M., Karimian, N., Hosseini, H.M. and Rezai, H. (2008). Phosphorus fractions of selected Calcareous soils of Qazvin province and their relationships with soil characteristics. American-Eurasian. Journal of Agriculture and Environmental Science, Vol, 3, pp. 547-553
Murphy, J. and Riley, J.P. (1962). A modified single solution method for the determination of phosphate in natural waters. Analysis Chemical Acta, Vol, 27, pp.31-36.
Nelson, D.W. and Sommers, L.E. (1996). Total carbon organic carbon and organic matter. In D.L. Sparks (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3, chemical methods. SSSA, Madison, WI, pp. 961-1011
Naderi Khorasgani, M., Shariatmadari, H. and Atarodi, B. (2009).. Interrelation of inorganic phosphorus fractions and sorghum‐available phosphorus in calcareous soils of southern Khorasan. Communications in Soil Science and Plant Analysis, Vol, 40, pp. 2460-2473.
Olsen, S.R. and Sommers, L.E. (1982). Phosphorus. In A. Klute (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part1 ‌‌chemical and biological properties. SSSA, Madison, WI, pp. 403–427.
Rahmatullah Gill, M.A., Shaikh, B.Z. and Salim, M. (1994).Bioavailability and distribution of phosphorus among inorganic fractions in calcareous soils. Arid Soil Research and Rehabilitation, Vol, 8, pp. 227-234.
Rhoades, J.D. (1996). Salinity Electrical conductivity and total dissolved solids. In D.L. Sparks (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3, chemical methods. SSSA, Madison, WI,  pp.417-437
Ryan, J., Curtin, D. and Cheema, M.A. (1985). Significance of iron oxides and calcium carbonate particle size in phosphate sorption by calcareous soils. Soil Science Society of America Journal, Vol, 49, pp. 74-76.
Solis, P. and Torrent, J. (1989). Phosphate fractions in calcareous Vertisols and Inceptisols of Spain. Soil Science Society of America Journal, Vol, 53, pp.462-466.
Syers, J.K., Smillie, G.W and Williams, J.D.H. (1972). Calcium fluoride formation during extraction of calcareous soils fluoride, pp. I. Implication to inorganic phosphorus fractionation schemes. Soil Science Society of America Journal, Vol, 36, pp.20-24.
Tchienkoua, T. and Zech, W. (2010). Relationship of soil phosphorus pools with bray 1 phosphorus in some acid soils of central southern Cameroon. Communications in Soil Science and Plant Analysis, Vol, 14, pp. 1327-1337.
Thomas, G.W.1996. Soil pH and soil acidity. In D.L. Sparks (Ed.), Methods of Soil Analysis. Part 3, chemical methods. SSSA, Madison, WI, pp. 475-491
Wang, J., Liu, W.Z., Mu, H.F. and Dang, T. H. (2010). Inorganic phosphorus fractions and phosphorus availability in a calcareous soil receiving 21-year superphosphate application. Pedosphere, Vol, 20, pp. 304–310.
Yu, S., He Z.L., Stoffella, P.J., Calvert, D.V., Yang, X.E., Banks, D.J. and Baligan, V.C. (2006). Surface runoff phosphorus (P) loss in relation to phosphates activity and soil P fractions in Florida sandy soils under citrus production. Soil Biology and Biochemistry, Vol, 38, pp. 619–628.
 
 

Files

Share

How to cite

Statistics