Investigation of Planting Method and Plant Density on Some of Morphological Treats, yield and yield componenet of Sweet Corn (Zea mays L.Var Saccharata) Varieties

Authors

1 Department of Agronomy and Plant Breeding, Young Researchers and Elite Club, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.

2 ,Department of Agronomy and Plant Breeding, Young Researchers and Elite Club, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.

3 Associated professor, Agricultural Research and Natural Resources of Khorasane Razavi

Abstract

In this study two methods of planting (one raised bed and furrow planting) and plant density (65000, 75000 and 85000 plant/ha) was evaluated on some of morphological treats, harvest index and conservable grain yield of sweet corn (Chase and KSC403su) varieties Torbat-e-Heidariyeh. The experimental design was factorial based on RCBC with 4 replications. The result of ANOVA showed significant differences between days to emergence, Anthesis, silking and Anthesis silking interval (ASI), tassel length, ear height, Leaf area index, no of grain/row and no of row, ear length, harvest index, 300 Kernel weight and also conservable grain yield of sweet corn varieties that effected by planting methods. The result has not significant Effects on Anthesis, Plant Height and number of total leaf. The result of interaction between Varites and Plant density and planting method showed that significant different on Anthesis Silking interval. The highest Antehsis silking interval was belonged to furrow planting and 85000 plant/ha. Also the highest conservable grain yield was belonged to Chase variety at 75000 plant/ha and furrow planting method with 11.9 ton/ha, while the lowest grain yield was belonged to KSC403su variety at 85000 plant/ha and raised bed planting (3.6 ton/ha). The Chase was the better in compared to KSC403su varieties because its canopy and photoperiod is shorter than KSC403su.

Full Text

مقدمه

      شناسایی گیاهان جدید که بتوانند در فصل رویش محدود پتانسیل عملکرد بالایی داشته باشند از اهمیت زیادی برخوردار است. (Esmaili and Roshan, 2006; Koochaki, 2007)

 این ویژگی ها در ذرت شیرین وجود داشته و می توان آن را به عنوان یکی از محصولات دارای ارزش غذایی بالا در الگوی کاشت تابستانه پس از قطع آب غلات زمستانه معرفی نمود، که بر همین اساس کشت آن در سال های اخیر در مناطق مختلف کشور توسعه چشمگیری یافته است. در این بین آمریکا مقام اول را به خود اختصاص داده و به دنبال آن ژاپن، کانادا، فرانسه و تایوان در مقام های بعدی قرار دارند. ((Farivar, 1999.

      مطالعات انجام شده درباره آرایش کاشت در کشور، بیشتر در رابطه با الگو کاشت یک و دو ردیفه می باشد. معمولا روش های کاشت بذر در شرایط نامساعد (هدایت الکتریکی بیشتر از 7/3 دسی زیمنس آب آبیاری برای ذرت) با روش های متداول کشت در شرایط  مناسب، متفاوت بوده و کاشت در کف فارو و یا دو ردیفه در این شرایط مورد توصیه و تاکید محققان و کارشناسان کشاورزی می باشد. نتایج پژوهشیدر رابطه با الگوی کاشت(یک ردیفه و دو ردیفه)، تیمار محل کاشت(کاشت بذر در روی پشته و در کف شیار) و تراکم بوته بر روی صفات مهم زراعی و عملکرد علوفه ذرت نشان داد که تغییر محل کاشت از روی پشته (حالت معمول) به کف جوی عملکرد علوفه را به طور قابل توجهی (حداقل10%) افزایش می دهد (Hasanzadeh moghadam, 2004). یکی از مهم ترین عوامل به زراعی مؤثر بر عملکرد دانه ذرت، تراکم بوته می باشد که در مورد یک رقم در اقلیم  های متفاوت از نظر درجه حرارت و تشعشع، متغیر است. مطالعات زیادی نشان داده اند که با افزایش تراکم گیاهی عملکرد دانه تا حدی افزایش می یابد و پس از آن در محدوده ای از تراکم عملکرد ثابت باقی می ماند و افزایش بیشتر در تراکم گیاهی، به علت رقابت شدید بین گیاهان باعث کاهش عملکرد می شود (Morris, Hamilton, and Harney. 2000). با افزایش تراکم، اندازه بلال ها و وزن دانه های یک بلال کاهش می یابدکه این کاهش تولید می تواند به دلیل کاهش فضای تغذیه ای است که در اختیار گیاه قرار می گیرد (Bismillah Khan, Asif, Aman and Ahmad, 2002 ; Hallauer, 2001). محققین با بررسی اثرات فاصله بین ردیف های کاشت بر رشد و عملکرد 4 رقم ذرت نتیجه گرفتند که حداکثر عملکرد دانه در تراکم کاشت 65 هزار بوته در هکتار (فاصله20 سانتی متر بر روی ردیف کاشت) بدست می آید. از سویی وزن هزار دانه در فواصل ردیف فاصله20 سانتی متر بیشترین و در فاصله 15سانتی متر کمترین میزان را به خود اختصاص داد (Bismillah Khan et al., 2002). تراکم  های بالا در افزایش عملکرد مؤثرند که در این حالت با افزایش تراکم عملکرد تک بوته کاهش پیدا می کند، ولی بوته های اضافی جبران این کاهش را می نماید و بنابراین عملکرد افزایش خواهد یافت (Barzegari, 2002). نتایج بدست آمده توسط سایر پژوهشگران بیانگر آن است که با افزایش تراکم، شاخص سطح برگ افزایش، اما ارتفاع و قطر ساقه، تعداد بلال در هر بوته، تعداد دانه در هر بلال و وزن هزار دانه کاهش می یابد (Nasrolah Alhossini, Rahmani and Kazemi, 2011).

      شایان ذکر است که پژوهش بر روی ذرت شیرین به دلیل ارزش اقتصادی، غذائی وگسترش بازار مصرف آن(خام، ‌کنسرو و حتی مصرف علوفه) مهم می باشد. بر این اساس شناسایی ارقام با عملکرد بالا و سازگار با شرایط بومی و بررسی تغییرات ناشی از تراکم و محل کاشت بذر و ارزیابی تأثیرات آنها بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد، لزوم انجام این پژوهش را خاطر نشان می کند.

مواد روش ها

      پژوهش حاضر در سال زراعی 1388در فیض آباد محولات از توابع شهرستان تربت حیدریه با عرض جغرافیائی 35 درجه و 3 دقیقه و طول جغرافیائی 54 درجه و 48 دقیقه و ارتفاع 941 متر از سطح دریای آزاد با میانگین بارندگی سالیانه 109میلیمتر به اجرا در آمد. ویژکیهای خاک و آب محل آزمایش درجدول1 ذکر شده است. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی، شامل آرایش کاشت (کف فارو و روی پشته)، تراکم (65، 75 و 85 هزار بوته در هکتار) و رقم (Chase و دانه طلایی یا (KSC403su در 4 تکرار انجام گردید. بذور مورد استفاده از مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج تهیه گردید. لازم به ذکر است که دو رقم مورد نظر بر اساس تقسیم بندی رسیدگی، دارای تفاوت اند، به این ترتیب که رقم دانه طلایی در گروه دیررس (گروه رسیدگیFAO400) و رقم Chase در گروه زودرس (گروه رسیدگیFAO250) گروه بندی می شوند .

فاصله ردیف های کاشت 75 سانتی متر و فاصله بین بوته ها در تراکم های 65، 75 و 85  هزار بوته در هکتار به ترتیب برابر 5/20، 7/17 و 5/15 سانتی متر بود. هر کرت شامل 4 خط کشت به طول 4 متر با ابعاد هر کرت 12 متر مربع در نظر گرفته شد. زمین مورد نظر قبل از شخم عمیق کود پاشی(فسفات و پتاس) و بعد از شخم عمیق رها گردید. در اواسط بهار بعد از 2 بار دیسک عمود بر هم و ریز کردن کلوخه های درشت تسطیح با لولر انجام و در  تاریخ 5 مرداد نسبت کاشت زمین اقدام شد. کاشت بذر ارقام مذکور به فرم کپه ای که در هر کپه 3 بذر کاشته شد و در مرحله 4 تا 6 برگی به یک بوته کاهش یافت. مبارزه با علف های هرز در مراحل اولیه و با حذف آنها انجام گردید و تا زمان بسته شدن اشکوب گیاهی ذرت شیرین ادامه داشت. مصرف کود براساس آزمون خاک و توصیه موسسه تحقیقات آب و خاک کشور شامل200 کیلوگرم کود نیتروژن(اوره 46درصد)، سولفات پتاسیم و فسفات به صورت سوپر فسفات تریپل به میزان 100کیلوگرم انجام شد. کود نیتروژن در دو نوبت در مراحل 6 تا 8 برگی و 10 تا 12 برگی به عنوان کود سرک استفاده شد. عملیات خاکی دهی پای بوته ها در این مرحله انجام گردید. صفات مورد بررسی عبارتند از: تعداد روز کاشت تا 50 درصد سبز شدن، تعداد روز کاشت تا 50 درصد تا گرده افشانی، تعداد روز کاشت تا 50 درصد ظهور کاکل و فاصله بین گرده افشانی و ظهور کاکل(ASI)، که بر اساس ظهور حداقل 50 درصد صفت مورد نظر در هر کرت اندازه گیری و ثبت گردید. همچنین صفات طول تاسل، ارتفاع بلال و بوته، تعداد برگ، مساحت برگ بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه، طول بلال، شاخص برداشت، عملکرد دانه قابل کنسرو و وزن 300 دانه، طی فصل رشد مد نظر قرار گرفته و یادداشت برداری از این صفات بر روی10 بوته به طور تصادفی و بعد از حذف اثر حاشیه ای در هر کرت انجام شد. مساحت برگ بلال به روش غیر تخریبی بدست آمد (Stickler, Wearden and Pauli, 1960). همچنین مبنای مورد نظر برای شناسایی قابل کنسرو شدن دانه ها، اندازه گیری درصد رطوبت دانه به وسیله شاخص درصد وزنی به میزان 70درصد و تبدیل دانه ها از حالت شیری به خمیری می باشد. فواصل آبیاری با توجه به آمار تبخیر و تعرق منطقه و بر اساس خروج50 درصد رطوبت قابل دسترس از محیط ریشه تعیین گردید.همچنین جهت تعین بهترین تاریخ برداشت در دو رقم مذکور از شاخص فوق به عنوان مبنای اندازه گیری استفاده شده. داده های مربوط به صفات مورد اندازه گیری ازطریق نرم افزار Excel ثبت و توسط نرم افزار آماری Mstat-c مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگین ها به روش آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. ضرایب همبستگی با استفاده از نرم افزار Spss 17 و  به روش همبستگی پیرسون محاسبه گردید.

نتایج وبحث

الف) صفات فنولوژیک و مورفولوژیک

تعداد روز کاشت تا 50 درصد سبز شدن

      تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر رقم و روش کاشت بر روی تعداد روز کاشت تا50 درصد سبز شدن(01/0P≤) تاثیر معنی داری داشت (جدول2). مقایسه میانگین نشان می دهد که در صفت تعداد روز کاشت تا50% سبز شدن رقم Chase با میانگین 7/12روز بیشترین فاصله از کاشت تا 50 درصد سبز شدن و رقم دانه طلایی کمترین میانگین را با متوسط 4/8 روز را به خود اختصاص داد (جدول4). پژوهشی در شرایط کنترل شده، نشان داد که رقم دانه طلایی دارای بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی (100 درصدجوانه زنی و 1/13 جوانه در روز) نسبت به دو رقم Chase و Power house است. اما ارقامی که غالبا دارای بهترین شرایط جوانه زنی و رشد در آزمایشگاه هستند در شرایط مزرعه ای می توانند عکس العمل متفاوتی نشان دهند. شرایط مزرعه، کیفیت آب، کیفیت خاک، طول دوره رسیدگی و ژنتیک ارقام مورد استفاده بردرصد و سرعت جوانه زنی تاثیر گذار است (Nasrolah AlHossini, Zekri and Nabavi-kalat. 2009). یکی از دلایل تفاوت بین دو رقم مورد آزمایش را می توانکوتاه تر بودن فاصله بین کاشت و تعداد روز تا50 درصد سبز شدن در رقم دانه طلایی دانست. همچنین مقایسه میانگین روش های مختلف کاشت نشان می دهد که بیشترین تعداد روز کاشت تا50 درصد سبز شدن مربوط به روش کاشت روی پشته به میزان 2/11روز و کمترین فاصله، مربوط به روش کاشت کف فارو با میزان 9/9 روز می باشد (جدول4).  نصراله الحسینی و همکاران در پژوهشی دیگر  بیان کردند که با افزایش میزان غلظت نمک در محیط رشد، درصد و سرعت جوانه زنی کاهش پیدا کرد به طوری که بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی از رقم دانه طلایی در تیمار شاهد با میانگین100درصد و سرعت جوانه زنی 13 جوانه در روز و کمترین آنها در  شوری 12 دسی زیمنس بر متر به ترتیب با میانگین 65 درصد و 3/4 جوانه در روز به دست آمد. با افزایش غلظت نمک در محیط رشد پتانسیل اسمزی عصاره اشباع خاک افزایش و میزان جذب آب و مواد غذایی کاهش می یابد. (Nasrolah Alhossini et al, 2011).

تعداد روز کاشت تا50 درصدگرده افشانی

      اثر رقم، تراکم بوته و روش کاشت بر صفت تعداد روز کاشت تا50 درصد گرده افشانی در سطح احتمال 1% معنی دار گردید (جدول2). مقایسه میانگین ارقام ذرت شیرین نشان داد که رقم دانه طلایی بیشترین تعداد روز کاشت تا50 درصد گرده افشانی با متوسط 8/65 روز و رقم Chase کمترین تعداد روز کاشت تا 50 درصد گرده افشانی با متوسط 2/49 روز را به خود اختصاص داد (جدول4). افزایش تعداد روز کاشت تا50 درصد گرده افشانی در رقم دانه طلایی می تواند به دلیل دیررس تر بودن رقم مذکور (گروه رسیدگیFAO400) نسبت به رقم زودرس Chase (گروه رسیدگیFAO250) باشد. نتایج پژوهشی دیگر نشان می دهد که تعداد روز کاشت تا50 درصد گرده افشانی در ارقام زودرس کوتاه تر و در ارقام دیررس طولانی تر می باشد به گونه ای که در بین 3 هیبرید سینگل کراس(108، 301 و 604) هیبرید سینگل کراس 604 دارای طولانی ترین بازه زمانی از کاشت تا شروع 50 درصد گرده افشانی می باشد (Shekari, Khodabande, Ghanadha and Bankesaz.1998, Atrashi, 1998).بررسی مقایسه میانگین تراکم های مختلف کاشت نشان می دهد که بیشترین تعداد روز از کاشت تا50 درصد گرده افشانی در تراکم 85 هزار بوته در هکتار با متوسط 6/63 روز و کمترین آن در تراکم 65 هزار بوته در هکتار با متوسط 52 روز بدست آمد(جدول4). با افزایش تراکم از 65 تا 85 هزار بوته در هکتار تعداد روز کاشت تا 50 درصد گرده افشانی افزایش می یابد و دلیل آن افزایش میزان رقابت بین بوته ها بر سر مواد غذایی و جذب نور در تراکم های بالا می باشد که در نتیجه باعث به تاخیر افتادن تاریخ ظهور گرده در محیط می گردد. هرگونه تنش محیطی مانند کمبود آب، شوری خاک و آب و کمبود نور (بالا بودن تعداد بوته در واحد سطح) می تواند گرده افشانی را به مختل کند (Larson and Hanyei, 1977). این در حالی است که مقایسه میانگین روش های کاشت نشان می دهد که بیشترین تعداد روز کاشت تا50 درصد گرده افشانی در روش کاشت کف فارو به میزان 9/60 روز و کمترین فاصله کاشت تا50 درصد گرده افشانی مربوط به روش کاشت روی پشته با متوسط میانگین 2/54 روز می باشد (جدول4). دلیل افزایش تعداد روز کاشت تا 50 درصد گرده افشانی در روش کاشت کف فارو نسبت به روش کاشت روی پشته شرایط مناسب رشد گیاه در برابر تنش های شوری و خشکی می باشد. تنش شوری می تواند بر زودرسی گیاه تاثیرگذار باشد به طوری که گیاه برای فرار از تنش شوری زودتر نشانه های رسیدگی را نشان می دهد (Najafi and Poran , 2000).

تعداد روز کاشت تا 50 درصد ظهور کاکل

      اثر رقم و تراکم کاشت بر صفت تعداد روز کاشت تا 50 % ظهور کاکل بسیار معنی دار(01/0P≤) گردید(جدول2). نتایج مقایسه میانگین ارقام مختلف ذرت شیرین نشان داد که رقم دانه طلایی بیشترین تعداد روز کاشت تا50 درصد ظهور کاکل را به میزان 6/70 روز و رقم Chase کمترین تعداد روز کاشت تا 50 درصد ظهور کاکل را به میزان 8/52 روز به خود اختصاص داد (جدول4). مقایسه میانگین تراکم بوته نشان می دهد که بیشترین تعداد روز کاشت تا 50 درصد ظهور کاکل در تراکم 85 هزار بوته در هکتار به میزان 7/64 روز و کمترین تعداد روز کاشت تا 50 درصد ظهور کاکل در تراکم 65 هزار بوته در هکتار به میزان 57 روز را به خود اختصاص داد هر چند تفاوت معنی داری از نظر آماری در بین میانگین ها مشاهده نشد(جدول4). در آزمایشی روی دو رقم زودرس و دیررس و 3 سطح تراکم گیاهی ذرت(55، 110،180 هزار بوته در هکتار) نتایج نشان داد که زمان ظهور کاکل های رقم زودرس تحت تاثیر تراکم قرار نگرفت، ولی در رقم دیررس، تراکم بالا زمان ظهورکاکل ها را به تاخیر  انداخت که به دلیل کوتاه شدن طول روز و افزایش رقابت در تراکم های بالاتر باشد(Brown and Goodman, 1977). این نتایج با یافته هایAtrashi, 1998) Shekari, Khodabande, Ghanadha, Bankesaz,1998; (Nafafi and Poran, 2000, سایر محققین نیز، مطابقت دارد.

فاصله بین ظهور رشته های ابریشمی و ظهور تاسل(ASI)

      نتایج تجزیه واریانس نشان می دهد اثر رقم در سطح احتمال 5% و اثرات تراکم و روش کاشت در سطح احتمال 1% معنی دار گردید. این در حالی است که اثرات متقابل رقم × تراکم بوته و رقم × روش کاشت در سطح احتمال 1% و اثر متقابل رقم × تراکم بوته × روش کاشت در سطح احتمال 5% معنی دار گردید(جدول2). نتایج مقایسه میانگین رقم × تراکم بوته بر صفت فاصله گرده افشانی تا ظهور کاکل نشان داد که بیشترین فاصله گرده افشانی تا ظهورکاکل مربوط به رقم دانه طلایی در تراکم 85 هزار بوته در هکتار با متوسط 13/7 روز و کمترین فاصله گرده افشانی تا ظهور کاکل مربوط به رقم Chase در تراکم 65 هزار بوته در هکتار به میزان 5/3 روز به دست آمد (جدول5). این در حالی است که اثر متقابل رقم × روش کاشت بیشترین فاصله بین گرده افشانی تا ظهور کاکل متعلق به رقم دانه طلایی و روش کاشت روی پشته به میزان 7/7 روز می باشد. در حالی که کمترین فاصله بین گرده افشانی تا ظهور کاکل مربوط به رقم Chase در روش کاشت کف فارو با متوسط میانگین 4روز است (جدول5). نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم × تراکم بوته × روش کاشت نشان می دهد که بیشترین فاصله بین گرده افشانی تا ظهور کاکل مربوط به رقم دانه طلایی با تراکم 85 هزار بوته در هکتار در روش کاشت روی پشته به میزان 75/8 روز و کمترین فاصله بین گرده افشانی تا ظهور کاکل مربوط به رقم دانه طلایی با تراکم 65 هزار بوته در هکتار در روش کاشت کف فارو با متوسط 7/2 روز می باشد(جدول5). دلیل این اتفاق را می توان به بالا بودن تراکم و کاهش جذب نور، افزایش رقابت بر سر مواد غذایی و از طرف دیگر طولانی تر بودن دوره رشد در رقم دانه طلایی دانست. نتایج آزمایشی نشان می دهد که با افزایش فاصله بین ظهور رشته های ابریشمی و ظهور تاسل(ASI)، تحت تاثیر تنش شوری از میزان عملکرد دانه قابل کنسرو ذرت کاسته می شود و با افزایش میزان تنش این میزان (ASI) افزایش می یابد (Najafi and Poran, 2000). همچنین نتایج نشان داد که تعداد روز کاشت تا50 درصد جوانه زنی با50 درصد گرده افشانی(**73/0R2=) و50 درصد ظهور کاکل(**75/0R2=) و تعداد روز کاشت تا50 درصدگرده افشانی بر روی تعداد دانه در ردیف(**62/0R2=) اثر گذار بوده و متاثر شدن آنها تحت هر شرایطی می تواند باعث تاثیر بر روی تعداد دانه در ردیف و کاهش عملکرد گردد. به طوری که شاهد این مدعا همبستگی منفی و معنی دار بین فاصله گرده افشانی تا ظهور کاکل(ASI) با عملکرد دانه قابل کنسرو(**61/0-)و شاخص برداشت گیاه(**58/0-) است(جدول6) (Atrashi, 1998; Najafi and Poran, 2000; Khavari khorasani, 2007).

طول تاسل

      تجزیه واریانس میانگین مربعات نشان می دهد که اثر رقم در سطح احتمال 1%، اثر روش کاشت و اثرات متقابل رقم × تراکم بوته در سطح احتمال 5% معنی دار گردیدند (جدول2). نتایج مقایسه میانگین رقم × تراکم بوته بر این صفت نشان داد که بیشترین طول تاسل مربوط به رقمChase  در تراکم 85 هزار بوته در هکتار با متوسط 14/43 سانتی متر و کمترین میانگین مربوط به رقم دانه طلایی در تراکم 85 هزار بوته در هکتار به میزان 55/32 سانتی متر به دست آمد(جدول5). این در حالی است که با افزایش تراکم، طول تاسل  Chaseافزوده و در رقم دانه طلایی کاهش می یابد، هرچند که بین تراکم ها از نظر آماری تفاوت معنی داری وجود ندارد که بیشتر دلیل آن را می توان در اثر عوامل ژنتیکی نسبت به تراکم بوته دانست (Shorgashti,1998). بر اساس گزارش بریتان (Brittan, 2006) طول تاسل می تواند تاثیر بسزایی در ایجاد گرده افشانی یکنواخت در مزارع داشته باشد، به طوری که به ازاء هر 5 سانتی متر افزایش طول تاسل، سرعت گرده افشانی و به دنبال آن تلقیح دانه ها در ارقام مختلف بین 19 تا 28 درصد افزایش یافته.

ارتفاع بلال روی ساقه و ارتفاع بوته

نتایج تجزیه واریانس نشان می دهد که اثر رقم، تراکم بوته و روش کاشت بر صفت ارتفاع بلال در سطح احتمال 1% معنی دار گردید. در حالی که ارتفاع بوته تنها تحت تاثیر رقم(01/0P≤) و اثر متقابل تراکم × روش کاشت(05/0P≤) قرار گرفت (جدول2). مقایسه میانگین ها نشان می دهد که بیشترین ارتفاع بلال در رقم دانه طلایی(3/57 سانتی متر)، و بهترین روش کاشت، روش کاشت کف فارو با ارتفاع بلال 6/51 سانتی متر می باشد. همچنین بیشترین ارتفاع بلال در تراکم 85 هزار بوته در هکتار (62/52 سانتی متر) بدست آمد(جدول4). این در حالی است که بیشترین ارتفاع بوته از تراکم 85 هزار بوته در هکتار و روش کاشت کف فارو به میزان 68/182 سانتی متر و کمترین میانگین از تراکم 65 هزار بوته در هکتار و روش کاشت کف فارو (125 سانتی متر) به دست آمد (جدول5). این نتیجه می تواند به دلیل بالا بودن تراکم و کاهش جذب نور، افزایش رقابت بر سر مواد غذایی باشد. عده ای از محققین گزارش کرده اند که با افزایش تراکم بوته، ارتفاع گیاه و ارتفاع بلال زیادتر می شود که صفت مناسبی از نظر برداشت مکانیزه محصول می باشد (Seyedehvand, Valizadeh, Ghanadha and Bankesaz, 2000). بنابراین هرچه ارتفاع بوته بیشتر شود بلال نیز در فاصله بیشتری از سطح زمین تشکیل شده است و این دو صفت می تواند بر افزایش عملکرد علوفه تر موثر باشد. افزایش تراکم، ارتفاع گیاه را تا حدی افزایش داده و سپس با افزایش تراکم ارتفاع کاهش خواهد یافت. در همین راستا طویل شدن فاصله میان گره ها می تواند ناشی از اثر رقابت و نرسیدن نور به بخش های پائین تر ساقه باشد (Afsharmanesh, 2006, Tito-Kakgo and Gardner, 1988). بررسی ضرایب همبستگی نشان داد(جدول6) که تعداد دانه در ردیف با ارتفاع بوته (**55/-0R2=) و بلال(**54/-0R2=) و همچنین شاخص برداشت با ارتفاع بوته (**52/0- R2=) و بلال(**51/-0R2=) همبستگی منفی و معنی داری داشت. این نتایج بیان می کند که با افزایش ارتفاع بوته و بلال مولفه های وابسته به عملکرد کاهش می یابد(Khavari khorasani, 2007).

تعداد برگ

      تجزیه واریانس داده ها نشان می دهد که این صفت تحت تاثیر رقم(01/0P≤) قرار گرفت در حالی که نتایج تحت تاثیر تراکم بوته و روش کاشت واقع نگردید (جدول2). جدول مقایسه میانگین ها نشان می دهد که در ارقام ذرت شیرین بالاترین میانگین مربوط به رقم دانه طلایی با متوسط 07/12 برگ و کمترین میانگین مربوط به رقم Chase با متوسط 3/10 برگ در بوته می باشد (جدول4). چارلز وآرنولد نشان دادند که تعداد برگ یک صفت ژنتیکی است و رقم دیررس تر تعداد برگ بیشتری را به خود اختصاص می دهد (Arnold, 1969). در پژوهش دیگری، نتایج نشان داد که اثر ارقام مختلف ذرت بر تعداد کل برگ (05/0P≤) معنی دار است و رقم 407 به دلیل خصوصات برتر ژنتیکی و طول دوره رشد بیشتر نسبت به سایر ارقام از نظر تعداد برگ برتر بود (Tohidinejad, Farahbakhsh, Shafiyi, Bostan and Mohamadinejad. 2009).

مساحت برگ بلال اصلی                                                   

      نتایج تجزیه تحلیل داده های آماری نشان داد که مساحت برگ بلال اصلی تحت تاثیر رقم، تراکم بوته و روش کاشت (01/0P≤) و اثر متقابل رقم × تراکم بوته (01/0P≤) قرار گرفت (جدول2). مقایسه میانگین اثر متقابل رقم × تراکم بوته نشان داد بیشترین مساحت برگ بلال اصلی در رقم دانه طلایی و تراکم 65 هزار بوته در هکتار به میزان 1/456 سانتی متر مربع و کمترین مقدار در رقم Chase و تراکم 85 هزار بوته در هکتار به میزان 5/278 سانتیمتر مربع به دست می آید (جدول5). همچنین نتایج آزمایشی دیگر نشان داد که کمترین سطح برگ مربوط به رقم زودرس (SC108)و بیشترین آن مربوط به رقم میان رس (SC604) می باشد(Dastfal, Emam and Asad, 1999). بر همین اساس توحیدی نژاد و همکاران نشان دادند که بیشترین مساحت برگ در ارقام دیررس و میان رس و کمترین در ارقام زودرس به دست می آیدTohidinejad et al, 2009)). در آزمایشی گزارش شد که افزایش تراکم باعث کاهش نفوذ نور به بخش های پایینی و افزایش رقابت بین بوته ها خصوصا بر سر مواد غذایی و نور می شود که باعث تسریع پیری و ریزش برگ ها می گردد و این امر باعث کاهش دوام سطح برگ می شود در حالی که گیاه حداکثر سطح برگ را دارد (Talebianmashhadi and Sarmadnia, 1995).

طول بلال

      نتایج تجزیه واریانس طول بلال نشان می دهد که اثر رقم، تراکم بوته، روش کاشت(01/0P≤)، تراکم بوته × روش کاشت (05/0P≤) و رقم × تراکم بوته × روش کاشت (01/0P≤) بر صفت طول بلال معنی دار گردید(جدول3).  نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تراکم بوته × روش کاشت نشان داد که بیشترین طول بلال با تراکم 65 هزار بوته در هکتار در روش کاشت کف فارو به میزان 9/18 سانتی متر و کمترین طول بلال با تراکم 85 هزار بوته در هکتار در روش کاشت روی پشته با متوسط میانگین 3/11 سانتی متر به دست آمد(جدول5). در حالی که نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم × تراکم بوته × روش کاشت بیانگر آن است که بیشترین طول بلال از رقم Chase با تراکم 65 هزار بوته در هکتار در روش کاشت کف فارو به میزان 21 سانتی متر و کمترین طول بلال در رقم دانه طلایی با تراکم 85 هزار بوته در هکتار در روش کاشت روی پشته با متوسط میانگین 3/9 سانتی متر به دست آمد(جدول5). نتایج این آزمایش با نتایج (kostandi and Soleiman, 1993) که گزارش دادند که با افزایش میزان شوری از طول بلال کاسته می شود مطابقت دارد. این واکنش را می توان به خاطر مکان تجمع نمک بر روی پشته دانست

ب) عملکرد و اجزاء عملکرد

تعداد دانه در ردیف

      نتایج تجزیه و تحلیل آماری داده های به دست آمده حاصل از اندازه گیری تعداد دانه در ردیف نشان می دهد که اثر رقم، تراکم بوته و روش کاشت (01/0P≤) معنی دار گردید(جدول3).مقایسه میانگین ارقام ذرت شیرین نشان می دهد که بیشترین تعداد دانه در ردیف در رقم Chase با متوسط میانگین 8/29 دانه و کمترین تعداد دانه در ردیف در رقم دانه طلایی با متوسط میانگین 9/22 دانه را به خود اختصاص دادند(جدول4). تعداد دانه در ردیف از اجزای مهم تشکیل دهنده عملکرد می باشد. تفاوت در بین تعداد دانه در ردیف به دلیل خصوصیات ژنتیکی خاص هر رقم می باشد. به طوری که بر اساس نتایج گزارش شده توسط دستفال و همکاران تعداد دانه در ردیف در بین هیبرید های مورد آزمایش متفاوت می باشد (Dastfal et al, 1999). در پژوهشی دیگر نتایج نشان می دهد که تعداد دانه در ردیف تحت تاثیر ژنوتیپ های متفاوت هیبرید های مورد آزمایش قرار گرفت (Hamidi and Khodabandeh,1995). مقایسه میانگین تراکم های مختلف بوته نشان می دهد که بیشترین تعداد دانه در ردیف، مربوط به تراکم 65 هزار بوته در هکتار با متوسط میانگین 3/32 دانه و کمترین تعداد دانه در ردیف مربوط به تراکم 85 هزار بوته در هکتار با میانگین 4/19 دانه می باشد (جدول4). با افزایش تراکم از 65 به 85 هزار بوته در هکتار بر میزان رقابت بین بوته های مجاور افزوده شده، درنتیجه تعداد دانه در ردیف کاهش می یابد (Zarei, 2003). در آزمایشی بر روی ذرت کاهش تعداد دانه در بلال با افزایش تراکم گزارش گردید. محققین این آزمایش معتقدند که از نظر حساسیت به افزایش تراکم، تعداد دانه در هر ردیف بعد از تعداد دانه در بلال مقام دوم را دارد. همچنین آنان نشان دادند که با افزایش تراکم به 154 هزار بوته در هکتار تعداد ردیف دانه روی بلال کاهش اندکی داشته است، بنابراین نتیجه گرفتند که تعداد ردیف دانه بلال اصلی در دامنه وسیعی از تراکم بوته نسبتا ثابت بوده و به ندرت نقشی در تعیین عملکرد به عهده دارد. به نظر می رسد، افزایش تراکم بوته سبب تشدید رقابت بین گیاهان مجاور شده و لذا هر گیاه بلال کوچکتری تولید کرده است و همچنین با طولانی شدن فاصله گرده افشانی و ظهور کاکل و نیز افزایش رقابت برای جذب تشعشعات فعال فتوسنتزی میزان جنین های لقاح یافته کاهش پیدا می کند در نتیجه تعداد دانه در ردیف و تعداد دانه در بلال به میزان 14 درصد کاهش یافته است(Ponolit and Vagli, 1979). مقایسه میانگین روش های مختلف کاشت نشان می دهد که بیشترین تعداد دانه در ردیف در روش کاشت کف فارو به تعداد 9/27 دانه در ردیف و کمترین تعداد دانه در ردیف در روش کاشت روی پشته با 8/24 دانه می باشد(جدول4). در روش کاشت کف فارو نسبت به روش کاشت روی پشته به دلیل تجمع کمتر نمک ها وکاهش خسارت به گیاه در مرحله رشد زایشی و لقاح، میزان دانه گرده تولیدی افزایش یافت و از طرفی عمر مفید دانه گرده نسبت به روش کاشت روی پشته بیشتر می باشد، بنابراین منجر به افزایش تعداد دانه در ردیف گردید (Najafinejad and Farzamniya, 2006). همچنین در این رابطه در آزمایشی دیگر بیان شد که با افزایش میزان تنش شوری از میزان عملکرد دانه و تعداد دانه در ردیف کاسته می شود به طوری که گاها بلال از دانه خالی باقی می ماند(Kostandi and Soleiman, 1993; Tetio-Kagho and Gardner, 1988)  به طوری که نتایج به دست آمده با نتایج این آزمایش  همخوانی دارد. جدول ضرایب همبستگی پیرسون نشان دهنده آن است که بیوماس کل (**54/-0R2=) دارای همبستگی منفی و معنی دار و از طرفی با عملکرد دانه قابل کنسرو (**75/0R2=) و شاخص برداشت (**79/0R2=) دارای همبستگی مثبت و معنی داری می باشد(جدول6) (Maniy, 1991).

تعداد ردیف دانه

      اثرات رقم و تراکم بر این صفت در سطح 1% و روش کاشت در سطح 5 % معنی دار گردید(جدول3). مقایسه میانگین دو رقم ذرت شیرین نشان داد که بیشترین تعداد ردیف دانه در رقم دانه طلایی با متوسط 9/19 ردیف دانه و کمترین تعداد ردیف دانه متعلق به رقم Chase با متوسط میانگین7/16ردیف دانه می باشد(جدول4). در پژوهشی که توسط زارعی(Zarei, 2003) انجام شد گزارش گردید که تعداد ردیف دانه در بلال در دو رقم مورد آزمایش با یکدیگر تفاوت معنی دار داشتند. رقم KSC720 دارای تعداد ردیف دانه در بلال بیشتری نسبت به رقم TWC600 می باشد، این تفاوت به دلیل خصوصیات ژنتیکی مربوط به هر رقم می باشد. محققان دیگر نیز در آزمایشی جداگانه به این نتیجه رسیدند که اثر رقم بر تعداد ردیف دانه در سطح 1% معنی دار شد (Najafinejad and Farzamnia, 2006). همچنین مقایسه میانگین تراکم بوته، بیانگر این مهم است که بیشترین تعداد ردیف دانه در تراکم 85 هزار بوته در هکتار با متوسط20ردیف دانه و کمترین آن در تراکم 65 هزار بوته در هکتار با متوسط میانگین 8/16 ردیف دانه به دست آمد(جدول4). نتایج بیانگر آن است که اثر تراکم بر صفات دانه در ردیف و ردیف دانه معنی دار و تراکم70هزار بوته بیشترین اثر را بر این صفات داشت (Abraze, Gholsmi, Rahimi, and Bankesaz, 2009). مقایسه میانگین روش های مختلف کاشت نشان داد  بیشترین تعداد ردیف دانه در روش کاشت کف فارو با متوسط 1/19ردیف دانه و کمترین آن در روش کاشت روی پشته با میانگین 6/17ردیف دانه حاصل شد (جدول4).

عملکرد دانه قابل کنسرو

      نتایج تجزیه و تحلیل آماری داده های حاصل از اندازه گیری عملکرد دانه قابل کنسرو نشان می دهد که رقم، تراکم بوته و روش کاشت در سطح احتمال1% معنی دار گردید. این در حالی است که اثرات متقابل رقم × تراکم بوته و رقم × روش کاشت در سطح احتمال 1درصد و اثر متقابل رقم × تراکم بوته × روش کاشت در سطح احتمال 5 درصد معنی دار گردید(جدول5). نتایج مقایسه میانگین رقم × تراکم بوته نشان می دهد که بیشترین عملکرد دانه قابل کنسرو مربوط به رقم Chase در تراکم 75 هزار بوته در هکتار با متوسط 9935 کیلوگرم در هکتار و کمترین میانگین مربوط به رقم دانه طلایی در تراکم 85 هزار بوته در هکتار به میزان 4277 کیلوگرم در هکتار می باشد(جدول4). در حالی که نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم × روش کاشت بیانگر این مهم می باشد که بیشترین عملکرد دانه قابل کنسرو مربوط به رقم Chase در روش کاشت کف فارو به میزان 11150کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه مربوط به رقم دانه طلایی در روش کاشت روی پشته به میزان 5328 کیلوگرم در هکتار است (جدول5). همچنین نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم × تراکم بوته × روش کاشت نشان داد که بیشترین عملکرد مربوط به رقم Chase با تراکم75 هزار بوته در هکتار در روش کاشت کف فارو به میزان 11912 کیلوگرم و کمترین میانگین مربوط به رقم دانه طلایی با تراکم 85 هزار بوته در هکتار در روش کاشت روی پشته با متوسط 3610 کیلوگرم در هکتار می باشد (جدول5). در آزمایشی نتایج نشان داد که با ایجاد هر گونه تنش، افزایش تراکم یا افزایش تجمع نمک در روی پشته، اولین تاثیر ناشی از تنش،تاخیر در تولید ابریشم دهی، تولیددانه گرده و در نهایت کاهش عملکرد است، به طوری که ممکن است اصلا دانه تشکیل نشود. بنابراین عملکرد دانه در روش کاشت کف فارو نسبت به روش دیگر بیشتر است.

(Najafi nejad and Farzam niya, 2006, Hashemidezfoli, Alami, Syadat and Komeil, 2001)

شاخص برداشت

      بررسی نتایج تجزیه واریانس بیانگر آن است که اثر رقم، تراکم بوته، روش کاشت و اثر متقابل رقم × روش کاشت در سطح احتمال 1% معنی دار گردید(جدول3). همچنین نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل رقم × روش کاشت نشان می دهد که بیشترین شاخص برداشت متعلق به رقمChase  و روش کاشت کف فارو به میزان 7/31 درصد می باشد. درحالی که کمترین شاخص برداشت مربوط به رقم دانه طلایی در روش کاشت روی پشته با متوسط 9/14درصد است (جدول5). نتایج یک پژوهش مزرعه ای نشان داد که شاخص برداشت تحت تاثیر رقم، تراکم بوته و الگوی کاشت واقع شد به نحوی که افزایش تراکم با کاهش عملکرد دانه منجر به کاهش شاخص برداشت می گردد و از سوی دیگر ژنوتیپ بکار گرفته شده نیز در این امر موثر می باشد

(Zarei, 2003, Naderi, Rafiy and Siyadat, 2009).

وزن 300 دانه

      نتایج تجزیه واریانس وزن 300 دانه نشان داد که اثر رقم، تراکم بوته، روش کاشت و اثر متقابل رقم × تراکم بوته و رقم× تراکم بوته × روش کاشت بر روی وزن 300 دانه در سطح احتمال1% معنی دارگردید (جدول3). نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم × تراکم بوته بر روی این صفت بیانگر آن است که رقم Chase در تراکم 75 هزار بوته در هکتار بیشترین وزن 300 دانه را به میزان 4/122 گرم و رقم دانه طلایی در تراکم 85 هزار بوته در هکتار کمترین وزن 300 دانه را به میزان 6/88 گرم به خود اختصاص دادند (جدول5). در بررسی اثرات متقابل رقم × تراکم بوته × روش کاشت بیشترین وزن 300 دانه متعلق به رقم Chase با تراکم 75 هزار بوته در هکتار درروش کاشت کف فارو به میزان 6/133 گرم و کمترین وزن 300 دانه متعلق به رقم  دانه طلایی با تراکم بوته 85 هزار بوته در هکتار در روش کاشت روی پشته به میزان 8/81 گرم بدست آمد(جدول5).

نتیجه گیری کلی

      در شرایط مزرعه از عوامل تاثیر گذار روی پارامتر های رشد و عملکرد گیاه  می توان به تراکم بوته، ژنتیک ارقام مورد استفاده و شرایط محیط کشت اشاره کرد به طوری که با تغییر در میزان جوانه زنی و تراکم بوته از عملکرد گیاه کاسته می شود بنابراین تاخیر در سبز شدن اثر منفی بر اکثر صفات می گذارد به نحوی که، این تاخیر باعث به تعویق افتادن ظهور دانه گرده و خروج کاکل می گردد  به همین دلیل، تاخیر در خروج جوانه می تواند باعث تاثیر منفی بر عملکرد و اجزاء عملکرد باشد. نکته قابل توجه در این آزمایش، اهمیت استفاده از آب های لب شور و سازگاری در کشاورزی مناطق نامساعد می باشد که با تغییر روش کاشت بذر در شرایط لب شور می تواند اثر شگرفی بر روی عملکرد دانه گذاشته به نحوی که اثر شوری تا حد امکان کاهش یابد. بر همین اساس کاشت کف فارو، احتمالا به دلیل آبشویی بیشتر نمک از منطقه ریشه و کاهش تجمع نمک در آن، محیط مناسب تری را نسبت به روش کاشت روی پشته برای رشد فراهم می سازد. در نهایت با توجه به موارد عنوان شده، بیشترین عملکرد دانه قابل کنسرو مربوط به رقم Chase در تراکم 75هزار بوته در هکتار و روش کاشت کف فارو با متوسط 9/11 تن درهکتار به دست آمد. در انتها می توان دلایل برتری رقم Chase نسبت به دانه طلایی را احتمالا در تخصیص بیشتر مواد غذایی به دانه ها(عملکرد دانه قابل کنسرو بیشتر) در نتیجه توزیع بهتر برگ و آرایش فضایی بوته( تعداد و مساحت برگ کمتر در مقابل دانه در ردیف، طول بلال، شاخص برداشت و وزن 300 دانه بیشتر) دانست.

 

References

  1. Abraze, A., Gholsmi, A., Rahimi, M., and Bankesaz. A. 2009. Effect of plant density and planting method on yield and componend yield corn.the proceeding 10th of Iranian congeress of crop production and pland breeding.p.42.
  2. Afsharmanesh, G.H.R. 2006. Investigation Plant density on grain yeild maize veraieti on jiroft Reigon summer planting.Agriculter Science Journal.12(4):877-888
  3. Atrashi, M .1998. Effect of Sowing Date, Plant density on yeild and grain physiochemical charecters of Maize Different Hybrid.The proceeding 5th of Iranian congerss of crop production and plant breeding.P:368
  4. Barzegari, M. 2002. Effect of planting method and plant density on North khzestan grain yeild maize.the proceeding of 7th Iranian congeress of crop production and plant breeding.p.69.
  5. Bismillah Khan , M ., Asif , M ., Aman , M ., and Ahmad , T. 2002. Impact of Intrarow Spacing on Growth and Yield of Some Maize Cultivars. Journal of Research (sciences), Bahanding Zakariya University, 13:135-138
  6. Brittan. K .2006. Methods to Enable the Coexistence of Diverse Corn Production Systems. Agricultural biotechnology in California series publication 8192. ISBN-13: 978-1-60107-385-3. 2006 by the Regents of the University of California, Division of Agriculture and Natural Resources. All rights reserved.
  7. Brown, W. L. and Goodman, M. M. 1977. Races of Corn. IN Corn and Corn Improvement. (Ed.) G. F. Sprague, pp. 49-88. Madison, Wisconsin. American Society of Agronomy, Inc.
  8. Arnold, C.Y. 1969. Environmentally induced variations of sweet corn characteristics as they relate to the time required for development. J.Amer. Soc. Hort. Sci. 94:115–118..
  9. Dastfal, M., Emam, Y., and Asad, M .1999. Yield and yield component on single Ear corn at plant density.Iran Agricultur Research Journal.18:139-152.
  10. Esmaili, A., and Roshan, A. 2006. Effect of nitrogen Fertilizer Uesing under Enviorment Condition.Zeiton Journal.vol20:183-187.
  11. Farivar, A. 1999. Production and prossecing on sweet corn. Zeiton Journal.140.Vol: 7.
  12. Hallauer, A.R. 2001. Specialty corn. By CRC Press LLC. ISBN:0-8493-2377-0.
  13. Hasanzadeh Moghadam, H. 2004. Effect of planting method and plant density on grain yeild and maize foliag on salin Region. Final Report Reserch.Center of Reserch agricultur and Resurcs natrural Provianc khorasanrazavi.65Pp.
  14. Hashemidezfoli, S, Alami, S.  Syadat, S.E.A. and Komeil, M. 2001. Effect of planting date on photential yeild 2 cultivar sweet corn in khozestan enviorment condition. Iran Agricultural Science Journal. 30:681-689
  15. Khavari Khorasani, S. 2007. Genotype selection corn for tolleranc salt sterss condition. Final Report Reserch.Center of Reserch agricultur and Resurcs natrural Provianc khorasan Razavi.39Pp
  16. Koochaki, A.  2007. Indigenous knowledge on halophyte utilization in Iran and the Region. International Workshop on Sustainable Utilization of Saline Waters and Soils for Cash Crop Halophytes Production. 21-24 October, 2007
  17. Kostandi, S. F. and Soliman, M. F. 1993. Salt tolerance and smut disease resistance in corn cultivars at various growth stages. Agrochimica. 37:45, 330-340.
  18. Larson W.E, Hanway J.J .1977.  Corn Production. In GF Sprague, Ed, Cornand Corn Improvement. American Society of Agronomy, Madison, WI, Pp 626–669
  19. Maniy, A.1991. Evaloation effect of sowing date on growth charecters and yeild of six cultivar corn. Ms.c thesis Agronomy.ferdowsi University of mashhad.p.185.
  20. Morris, T., Hamilton, G., and Harney, S. 2000. Optimum Plant Population for Fresh Market Sweet Corn in the Northeastern United States. Horttechnology Journal. 10: 331-333.
  21. Naderi, F.E., Rafiy .M., and Siyadat, S.E.A. 2009. Planting date and plant density on yeild and yeild componend yeild corn in early dating on khoramabad enviorment condition.the Proceeding 10th of Iranian congeress of crop production and plant breeding.p.336.
  22. Najafi, A., and Poran, M. 2000. Evaloation effective water salinity four teriat on five corn cultivar under persher irrigration in eshtehard- Karaj Riogen.the proceeding of 8yh congeress of crop production and plant breeding.p.263.
  23. Najafinejad, H., and Farzamniya, M. 2006. Effect of planting pattern on yield, some agronomic traits and water use efficiency in grain corn. Pajouhesh & Sazandegi No 82 pp: 46-53
  24. Nasrolah-Hossini, S.M., Zekri, S., and Nabavi-kalat, S.M. 2009. Effects of Salinity Stress on Seed Germination of Three Varieties of Sweet Corn (Zea mays.Lvar saccharata). Proceeding of first national conference of environmental stresses in agricultural Science.the university of Birjand.P.88
  25. Nasrolah-Alhossini, S.M., Rahmani, A., Kazemi, S.M. 2011. Effect of Planting Method and Plant Density on Some of Phonologic Traits and Conservable Grain Yield of Sweet Corn Varieties (Zea Mays L.Var Saccharata) In Saline Condition. Secend Iranian conference on Plant Physilology. University of yazd.P.497.
  26. Seyedehvand, M., Valizadeh, J. Ghanadha .M, and Bankesaz, A. 2000. Investigation chenge planting method and planting density on yeild corn 407 singel cross.the Proceeding 5th of Iranian congeress of crop production and plant breeding.p.229.
  27. Shekari, F., Khodabande, N., Ghanadha, M.R., and A.Bankesaz. 1998. Effetc of plant density on quentitiv and quilitive foliag in Defferent sowing date.the proceeding of 5th Iranian congeress of crop production and plant breeding.p.430.
  28. Shorgashti, M. 1988. Investigation planting method and Plant density effect of quentitiv and quelitive charecters foliag under Karaj-eshtehard enviorment condition.Ms.c Thesis azad Islamic university of Kara.127.
  29. Stickler, F. C., Wearden S and Pauli, A. W. 1960. Leaf Area Determination in Grain Sorghum. Agronomy Journal. 53 (3): 187-188
  30. Talebianmashhadi, M., and Sarmadniya, G.H. 1996. Effect of row dictans and on row plant dictans on period and speed of fulling seed in three single cross hybrid.the proceeding of 4th of Iranian congeress of crop production and plant breeding.p195.
  31. Tetio - Kagho. F.، and Gardner, F. P .1988. Responses of maize to plant population density II: reproductive development yield and yield adjustments. Agron. J. 80: 935-940.
  32. Tohidinejad, E., Farahbakhsh, H., Shafiyi, M., Bostan. N. and Mohamadinejad, G.H. 2009. Effect of plant density and veraites on quality aquantity yield and some of Physiologic and agronomic cahrecters maize in Kerman Region. The proceeding of 10th Iranian congeress of crop production and plant breeding.p.322.
  33. Zarei, B. 2003. Investigation on planting method and plant density on grain yeild corn.guilan university thesis. Colleg of agricultur science.Agronomi and plant breeding Beranch.p.72.

 

Files

Share

How to cite

Statistics