مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
بررسی امکان کشت ارقام دیررس برنج از طریق خزانه گیری زیر پلاستیک در منطقه لردگان
1
16
FA
لطفعلی
لطفی
مربی پژوهش، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران
lotfiali48@yahoo.com
فرود
صالحی
0000-0002-5085-3832
بخش تحقیقات علوم زراعی باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران
foroud_salehi@yahoo.com
10.22092/aj.2021.126452.1408
چون در آزمایشات قبلی، کوتاه بودن فصل رشد در منطقه لردگان برای ارقام برنج رایج در شمال کشور، منجر به عدم تولید عملکرد قابل قبول این ارقام در این منطقه گردیده بود، لذا به منظور فراهم کردن امکان کشت ارقام هاشمی، دمسیاه، طارم، کادوس، شفق و ساحل، از طریق خزانهگیری زودهنگام (زودتر از عرف منطقه) با استفاده از پوشش پلاستیک، مطالعهای دو ساله در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار برای کشت ارقام مذکور همراه با رقم کوهرنگ به عنوان شاهد در منطقه لردگان (1390-1389) انجام شد. نتایج حاصله نشان داد که ارقام مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد برای کلیه صفات زراعی با یکدیگر تفاوت معنیداری داشتند. رقم دمسیاه با متوسط تولید 4/6 تن شلتوک در هکتار بیشترین عملکرد را داشت. رقم کوهرنگ (شاهد) با متوسط عملکرد 7/5 تن شلتوک در هکتار در کلاسی پایینتر از رقم دمسیاه و بالاتر از سایر ارقام قرار گرفت. همبستگی بین عملکرد شلتوک با ارتفاع بوته، تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و طول خوشه مثبت و در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود (43/0 =r تا 85/0=r)، ولی همبستگی منفی و معنیداری (59/0-=r تا 87/0- =r) بین عملکرد دانه با تعداد روز تا مراحل فنولوژیکی و درصد پوکی دانه مشاهده شد. در مجموع، با حداقل یک ماه تعجیل در کشت (سال اول آزمایش) از طریق خزانه گیری زیر پوشش پلاستیک، ارقام ساحل و دمسیاه قابل توصیه میباشند، ولی در مواقعی که نمیتوان تعجیل زیادی در کاشت ایجاد کرد (سال دوم آزمایش) فقط رقم دمسیاه توصیه می-شود.
برنج,پوشش پلاستیک,مراحل فنولوژیکی,ضریب همبستگی
https://aj.areeo.ac.ir/article_124223.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124223_c542f477dbdba2ecd814ca38aec14b6f.pdf
مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
ارزیابی شاخصهای رشد، کارایی جذب و مصرف نور ارقام ذرت (Zea mays L.) در رژیمهای مختلف آبیاری در منطقه کرمانشاه
17
38
FA
پرسیا
کرمی
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
parisa.karamiii97@gmail.com
فرزاد
مندنی
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
f.mondani@razi.ac.ir
روژین
قبادی
دانش آموخته گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
rozhin.ghobadi@gmail.com
10.22092/aj.2021.342798.1471
بهمنظور بررسی اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر شاخصهای رشد، جذب و کارایی مصرف نور ذرت، آزمایشی بهصورت کرتهای یکبار خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 97-1396 اجرا شد. نیاز آبی در سه سطح شامل بیش آبیاری (130 درصد نیاز آبی)، آبیاری مطلوب (100 درصد نیاز آبی) و کم آبیاری (70 درصد نیاز آبی) در پلات اصلی و ارقام ذرت در سه سطح (KSC704، Simon و BC678) در پلاتهای فرعی به صورت تصادفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد جذب نور، کارایی مصرف نور و تولید ماده خشک ارقام KSC704 و Simon در واکنش به سطوح آبیاری نسبتاً مشابه و بیشتر از رقم BC678 بود. عملکرد دانه رقم Simon بر ارقام دیگر برتری داشت. مقدار جذب نور در تیمارهای بیش آبیاری، آبیاری مطلوب و کم آبیاری به ترتیب، 1318، 1241 و 1059 مگاژول در متر مربع و کارایی مصرف نور به ترتیب، 14/1، 05/1 و 00/1 گرم بر مگاژول بود. با تأمین 1064 میلیمتر آب آبیاری، 16960 کیلوگرم ماده خشک و 7430 کیلوگرم دانه در هکتار تولید شد و با کاهش 30 و 60 درصد حجم آب آبیاری تولید ماده خشک به ترتیب 18 و 1/28 درصد و تولید دانه به ترتیب 5/15 و 8/39 درصد کاهش یافت. بطور کلی نتایج نشان دهنده واکنش مثبت ویژگیهای مورد ارزیابی به تیمار بیش آبیاری بود که ممکن است به این علت باشد که استفاده از معادله پنمن-مونتیث-فائو روش مناسبی برای تعیین نیاز آبی گیاه در منطقه مورد بررسی نباشد.
دوام سطح برگ,سرعت رشد محصول,کم آبیاری,وزن خشک کل
https://aj.areeo.ac.ir/article_124224.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124224_282343fb1ec7959b172fb871f5fdc2cf.pdf
مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
بررسی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپهای سویا (Glycine max L.) از طریق تجزیه GGE بایپلات
39
54
FA
حمید رضا
بابائی
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی- مشهد- ایران
30241hrbabaei@gmail.com
نسرین
رزمی
استادیار پژوهش بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
nasrinrazmi@gmail.com
حسین
سبزی
3- کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرمآباد، ایران
sabzi0206@yahoo.com
10.22092/aj.2021.128787.1448
گزینش ژنوتیپهای مطلوب با عملکرد و پایداری بالا هدف نهائی اغلب برنامههای اصلاحی سویا است. این تحقیق با هدف بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه 20 لاین خالص سویا همراه با رقم شاهد ویلیامز (21 ژنوتیپ) طی دو سال زراعی (1395- 1394) در مناطق کرج، مغان و خرمآباد انجام گردید. در مناطق آزمایشی از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و جهت تعیین سازگاری و پایداری عملکرد از روش تجزیه GGE بایپلات استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب بیانگر اثرات معنیدار ژنوتیپ و ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال 1 درصد بود. مولفههای اصلی اول و دوم تجزیه GGE بای پلات به ترتیب 47 % و 28 % از واریانس اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و ژنوتیپ (G X E + G) را بخود اختصاص دادند براساس معیار بایپلات ژنوتیپ G6 (L12/Williams x Katool) با عملکرد 3514 کیلوگرم در هکتار در کوتاهترین فاصله از ژنوتیپ ایدهآل قرار گرفت و بهعنوان مطلوبترین ژنوتیپ شناخته شد و پس از آن ژنوتیپ G4 (L12/Williams x Katool) با عملکرد 3522 کیلوگرم در هکتار در جایگاه دوم قرار گرفت. در این بررسی همچنین یک محیط کلان مشخص گردید که شامل دو محیط E1 (کرج 1394) و E3 (مغان 1394) بود. همچنین محیط E4 (مغان 1395) نزدیکترین محیط به محیط ایدهآل و از حیث توان تمایز بین ژنوتیپها و نمایندگی محیط هدف موثرترین محیط بود و پس از آن از حیث مطلوبیت محیطهای E2 (کرج 1395)، E1 (کرج 1394)، E3 (مغان 1394) و E5 (خرمآباد 1394) به ترتیب در رتبههای بعدی قرار گرفتند.
اثر متقابل ژنوتیپ × محیط,ژنوتیپ,مطلوب,ژنوتیپ ایدهآل,محیط کلان,محیط مطلوب
https://aj.areeo.ac.ir/article_124227.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124227_f4d8b8011bbd99252bb7740d803c1f90.pdf
مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط بر روی عملکرد دانه ژنوتیپهای گندم زمستانه کشت شده در شرایط دیم
55
70
FA
صابر
گلکاری
عضو هیات علمی بخش تحقیقات غلات
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
sgolkari@yahoo.com
10.22092/aj.2021.343298.1478
به منظور مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر روی عملکرد دانه، این تحقیق با 24 ژنوتیپ گندم نان در 21 محیط مختلف شامل ایستگاههای تحقیقات کشاورزی مراغه، سرارود، قاملو، شیروان، اردبیل، اراک و زنجان در شرایط دیم طی سه سال زراعی (۱۳۹۲-۹۵) انجام گرفت. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر اصلی ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال 1% معنیدار بوده و بزرگی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نسبت به اثر ژنوتیپ تقریبا" سه برابر بود که بیانگر وجود گروههای محیطی مختلف در برنامه به نژادی گندم دیم کشور است. بر اساس نتایج GGE بای پلات، محیطها در دو گروه و ژنوتیپها در پنج گروه مشخص گروهبندی شدند. ژنوتیپهای شماره 1 (رقم شاهد آذر2) و 21 (لاین به نژادی) هرکدام سازگاری خصوصی بالایی را به یکی از دو گروه محیطی متفاوت نشان دادند. در این تحقیق محیطهای سرد به خوبی توسط تجزیه گرافیکی از محیطهای معتدل سرد متمایز شده و لاین برتر در هر گروه شناسایی شد. در بین لاینهای مورد ارزیابی ژنوتیپ شماره ۲۰ به عنوان ژنوتیپ ایدهال بهترین ترکیب را از نظر میانگین عملکرد دانه بیشتر و پایداری عملکرد بالا به نمایش گذاشت. بکارگیری تجزیههای گرافیکی در این تحقیق توانمندی بالای این روش را در ارزیابی همزمان ژنوتیپها و محیطهای اجرای آزمایش به نمایش گذاشت و اطلاعات بسیار مفیدی از ژنوتیپها و محیطهای برتر را برای استفاده در برنامههای به نژادی فراهم کرد.
پایداری عملکرد,GGE Bi-plot,گندم نان,مناطق سرد و معتدل سرد
https://aj.areeo.ac.ir/article_124228.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124228_1b2b1e55656270e2877ae88939ade191.pdf
مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
بررسی تنوع صفات زراعی و مورفولوژیکی لاین های دابلدهاپلویید گندم با استفاده از روش های آماری چند متغیره
71
92
FA
فرشاد
بختیار
استاد یار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، کرج، ایران
f_bakhtiar2002@yahoo.com
حبیب اله
قزوینی
معاون بخش تحقیقات غلات موسسه نهال و بذر
habib_ghaz@yahoo.com
مصطفی
آقایی سربرزه
عضو هایت علمی بخش تحقیقات غلات
maghaee@yahoo.com
10.22092/aj.2021.341851.1457
در این تحقیق تنوع صفات زراعی و مورفولوژیکی تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول سنبله، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع گیاه، تراکم دانه در سنبله و عملکرد دانه 150 لاین دابلدهاپلوییدگندم در قالب طرح آگمنت مورد بررسی قرار گرفت. محاسبه ضرایب تغییرات فنوتیپی بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالایی در اکثر صفات مورد مطالعه بود. برآورد همبستگی اجزاء عملکرد نشان داد که عملکرد دانه با صفت وزن هزار دانه دارای همبستگی مثبت و با صفات تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و تعداد سنبلچه در سنبله دارای همبستگی منفی و معنی دار بود. بررسی تحلیل عاملی نشان داد که عوامل موثر بر خصوصیات سنبله (تعداد دانه در سنبله، وزن دانه و تراکم دانه در سنبله)، زود رسی (تعداد روز تا ظهور 50 درصد سنبله و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک) و ارتفاع (تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله و ارتفاع گیاه) باهم 55/70 درصد از واریانس دادهها را در بر داشتند. برآورد عملکرد دانه در روش رگرسیون گام به گام مشخص نمود که وزن هزار دانه مهم ترین مولفهای بود که ارتباط نزدیکتری با عملکرد دانه داشت و به تنهایی 3/10 درصد از تغییرات آن را توجیه میکرد. تجزیه علیت برای صفت عملکرد دانه نشان داد که وزن هزار دانه و طول سنبله بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. نتایج نشان داد که تعدادی از لاینهای مورد بررسی دارای عملکرد و صفات زراعی و مورفولوژیکی برتری نسبت به والدین و شاهدهای آزمایش بودند.
تحلیل عاملی,جمعیت دابلد هاپلویید,عملکرد دانه و گندم
https://aj.areeo.ac.ir/article_124229.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124229_cc5c4bdee276a668984f5dc1426c7417.pdf
مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
ارزیابی میزان اعادهکنندگی باروری و هتروزیس برخی از ژنوتیپهای برنج
93
107
FA
عمار
قلیزاده قرا
دانشگاه کشاورزی
ammar_gholizadeh@yahoo.com
غفار
کیانی
استادیار گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
ghkiani@gmail.com
قربانعلی
نعمت زاده قراخیل
استاد
gh.nematzadeh@gmail.com
حمید
نجفی زرینی
دانشگاه علوم کشاورزی ساری
najafi316@yahoo.com
10.22092/aj.2021.351486.1498
بکارگیری برنج هیبرید با افزایش در عملکرد، میتواند گامی موثر در امنیت غذایی باشد، در این تحقیق، 26 لاین اعادهکننده باروری برنج بعنوان والد پدری، به همراه لاین نرعقیم نداA به عنوان والد مادری و 26 هیبرید حاصله و رقم پرمحصول شیرودی به عنوان رقم شاهد منطقه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در سال 1397 تلاقیهای ممکن بین نداA و لاینهای اعادهکننده باروری انجام گرفت. سپس در سال 1398، لاینهای اعادهکننده باروری و هیبریدها به همراه رقم شاهد منطقه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. صفاتی از قبیل تعداد دانه بارور در خوشه، درصد عقیمی دانه گرده، درصد باروری خوشه، طول دانه، عرض دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر تمامی صفات اختلاف معنی داری دارند، همچنین براساس مقایسه میانگین انجام شده تلاقی /IR 65912-90-1-6-3-2-3R NedaA بالاترین عملکرد (83/870 گرم بر متر مربع) را بین تمامی هیبریدها، لاینهای اعادهکننده باروری و ارقام شیرودی (02/611 گرم بر متر مربع) و ندا (54/610 گرم بر متر مربع) داشت که ناشی از تعداد پنجه و تعداد دانه در خوشه بالا بوده است. هتروزیس استاندارد این هیبرید 52/42 درصد، هتروزیس نسبت به والد برتر 45/35 درصد و هتروزیس نسبی 95/38 درصد بوده است. همچنین هیبریدهای NedaA/IR68078-15-2-1-2-2R، NedaA/IR65912-90-1-6-3-2-3R، NedaA/IR36، NedaA/MILYANG54، NedaA/IR56 به ترتیب با 40/16، 52/42، 77/3، 71/18 و 49/8 درصد دارای هتروزیس استاندارد مثبت و معنیداری برای افزایش عملکرد بودند. با توجه به هتروزیس استاندارد بالای این هیبریدها، میتوان از این تلاقیها، بعنوان هیبرید برتر استفاده نمود.
اعاده کننده,برنج,ژنوتیپ,لاین نرعقیم وهیبرید
https://aj.areeo.ac.ir/article_124230.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124230_be639e0ef73c8dd9b9c8e6df53a6f71f.pdf
مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
پژوهش های کاربردی زراعی
2538-4066
2538-4058
34
1
2021
05
22
ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و سازگاری ژنوتیپهای امیدبخش پنبه در کشت دوم
108
126
FA
عمران
عالیشاه
0000-0003-1759-8566
موسسه تحقیقات پنبه کشور
omran_alishah@yahoo.com
علی
نادری عارفی
محقق/مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان، شاهرودسازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
amirndr@gmail.com
10.22092/aj.2021.342786.1473
به منظور ارزیابی ویژگیهای زراعی و سازگاری ژنوتیپهای امیدبخش و جدید پنبه (GKTB-113، SKT133، SKSH249، BC244، Khorshid ,SKN2739,NSK847 و Kashmar) همراه با دو رقم تجاری، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در طی سه سال انجام شد. کشت آزمایشات در 4 تا 10 خرداد صورت پذیرفت و صفات عملکرد، زودرسی، تعداد غوزه، وزن غوزه، تعداد و طول شاخههای زایا و رویا، تعداد گره، ارتفاع بوته و نسبت ارتفاع به گره (HNR) در سطح اندازهگیری شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اثر سال بر تمام صفات (به جز طول زایا و تعداد غوزه) و اثر متقابل سال × واریته بر تمام صفات (به جز ارتفاع و نسبت ارتفاع به گره) و اثر واریته بر تمام صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد (به جز HNR) معنیدار بود که دلالت بر تنوع قابل ملاحظه صفات در ارقام مورد مطالعه داشت. رقم BC244 از لحاظ تعداد شاخه رویا، ارتفاع و تعداد گره، رقمهای SKT133 و ورامین از لحاظ تعداد شاخه زایا و پوشش گیاهی و رقم GKTB113 از لحاظ عملکرد و اجزای عملکرد در گروه نخست قرار گرفتند. تعداد غوزه، طول شاخههای رویا و زایا و HNR دارای همبستگی مثبت و معنیدار با عملکرد وش بودند در خوشهبندی بر اساس روش وارد و با دادههای استاندارد شده، ژنوتیپها در سه گروه قرار گرفتند. واریتههای خورشید و کاشمر از لحاظ زودرسی نسبت به سایر واریتهها برتری داشتند. ژنوتیپ امیدبخش GKTB113 ضمن برتری عملکرد و اجزای عملکرد، سازگاری بیشتری به کشتهای تاخیری داشت و بهعنوان گزینه جدید جهت معرفی شناسایی گردید.
پنبه,رشد رویشی,رشد زایشی,مورفولوژی,همبستگی
https://aj.areeo.ac.ir/article_124233.html
https://aj.areeo.ac.ir/article_124233_347f0a4e36c2e02ac5c8daa5b688171a.pdf